UCHWAŁA NR X/52/11
z dnia: 30 listopada 2011 r.
w sprawie: przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Zbójna na lata 2011- 2020
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1203, Nr 167, poz. 1759, z 2005 r. Nr 172, poz. 1441, Nr 175, poz. 1457, z 2006 r. Nr 17, poz. 128, Nr 181, poz. 1337, z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974, Nr 173, poz. 1218, z 2008 r. Nr 180, poz. 1111, Nr 223, poz. 1458, z 2009 r. Nr 52, poz. 420, Nr 157, poz. 1241, z 2010 r. Nr 28, poz. 142 i 146, Nr 40, poz. 230, Nr 106, poz. 675), w związku z art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493, z 2009 r. Nr 206, poz. 1589 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 146 i Nr 125, poz. 842) uchwala się, co następuje:
§ 1. Przyjmuje się do realizacji Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Zbójna na lata 2011 - 2020, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Zbójna.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady
Jan Gawrych
Załącznik
do Uchwały Nr X/52/11
Rady Gminy Zbójna
z dnia 30 listopada 2011 roku
GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY
W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY
W RODZINIE W GMINIE ZBÓJNA
NA LATA 2011 - 2020
Opracował:
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej
Zbójna, listopad 2011 r.
WSTĘP
Literatura socjologiczna wprowadza wiele definicji rodziny. Wszystkie one faktycznie sprowadzają się do określenia rodziny jako małej grupy społecznej, grupy niezastąpionej, stanowiącej zalążek szerszej społeczności. Rodzina jest podstawowym elementem struktury społecznej. Rodzina jest niepowtarzalnym środowiskiem kształtującym osobowość, poglądy, styl życia, system norm i wartości. Ważną rolę w rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy członkami rodziny, oparte na miłości i zrozumieniu.
W przypadku dezorganizacji, rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań. Relacje wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi.
Przemoc jest zjawiskiem występującym powszechnie w naszym społeczeństwie i dotyka rodzin o różnym statusie społecznym.
Przemoc doznawana w rodzinie rodzi konsekwencje niezmiernie głębokie i szkodliwe, dając o sobie znać w postaci zaburzeń emocjonalnych w bliższej lub dalszej perspektywie czasowej.
Przemocą w rodzinie określane jest „każde zachowanie skierowane wobec osoby bliskiej, którego celem jest utrzymanie nad nią kontroli i władzy. Przemoc w rodzinie to zamierzone, wykorzystujące przewagę sił działanie przeciwko członkowi rodziny naruszające jego godność oraz podstawowe prawa i wolności, powodujące cierpienie i szkody” [Nowakowska, 2008, s. 21]. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) definiuje przemoc w rodzinie jako jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Przemoc ze strony najbliższej osoby jest doświadczeniem traumatycznym, okaleczającym psychikę. Przemoc w rodzinie przybiera różne formy: od przemocy fizycznej, przez przemoc psychiczną i seksualną, po przemoc ekonomiczną. Przemoc w rodzinie rzadko jest incydentem jednorazowym. Zazwyczaj ma ona charakter długotrwały i cykliczny.
Rodzaje przemocy:
1. Przemoc fizyczna – jej celem jest zadanie ofierze bólu fizycznego, uszkodzenie jej ciała, pogorszenie jej zdrowia lub pozbawienie ją życia.
2. Przemoc seksualna – to zachowanie zmuszające ofiarę do podjęcia niechcianych zachowań seksualnych lub zdeprecjonowania jej seksualności.
3. Przemoc psychiczna – to zachowanie, którego celem jest umniejszanie poczucia własnej wartości ofiary, wzbudzanie w niej strachu.
4. Przemoc ekonomiczna – to każde zachowanie, którego celem jest ekonomiczne uzależnienie ofiary od sprawcy.
5. Zaniedbanie – to ciągłe niezaspakajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych.
Przemoc jest przestępstwem. W zależności od tego, czy przemoc ma charakter jednorazowy, czy się powtarza, jest ścigana z różnych artykułów Kodeksu karnego. Jeżeli przemoc ma charakter ciągły, zostanie zakwalifikowana jako przestępstwo znęcania się nad rodziną z art. 207 Kodeksu karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm).
Artykuł 207 Kodeksu karnego stanowi:
„§1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny i fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
§2. Jeżeli czyn określony w §1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.
§3. Jeżeli następstwem czynu określonego w §1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 12 lat”.
Ustawa zasadnicza jaką jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej gwarantuje obywatelowi ochronę przed wszystkimi rodzajami przemocy. Sposoby i rodzaje działań, związanych z przeciwdziałaniem zjawisku przemocy w rodzinie, precyzują niżej wymienione akty prawne:
1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej:
- „Art. 40 Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych”.
2) Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.),
3) Ustawa kodeks karny (Dz.U. z 1997r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 148, art. 149, art. 156, art. 157, art. 157a, art. 160, art. 162, art. 189, art. 190, art. 191, art. 197, art. 200, art. 201, art. 202, art. 207, art. 210, art. 217,
4) Ustawa kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997r. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) w szczególności artykuł:
- art. 304,
5) Ustawa kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964r. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), w szczególności artykuł:
- art. 572,
6) Ustawa o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 2, art. 7, art. 17, art. 46, art. 47, art. 70, art. 107,
7) Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 2, art. 4.
Przemoc w rodzinie ma tragiczne konsekwencje. Prowadzi nie tylko do uszkodzeń ciała ofiary, ale także do zaburzeń emocjonalnych oraz zaburzeń w sposobie, w jaki postrzega ona sama siebie, sprawcę oraz innych ludzi. Narastanie zjawiska przemocy w rodzinie wymaga niezwłocznego podjęcia działań zawartych w niniejszym Programie.
Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Zbójna ma charakter długofalowy. Działania Programu obejmują lata 2011–2020. W miarę potrzeb i sytuacji społecznej zadania Programu mogą ulegać zmianom i udoskonaleniom.
I. Analiza problemów społecznych na terenie Gminy Zbójna
W celu właściwego zaplanowania podejmowanych działań niezbędne jest dokonanie analizy problemów społecznych w gminie z uwzględnieniem problemu przemocy w rodzinie.
Gminę Zbójna zamieszkuje 4523 mieszkańców (stan na dzień 31.03.2011r.). Dominującą grupą wiekową są mieszkańcy w wieku produkcyjnym od 19 do 65 lat mężczyźni (1492), od 19 do 60 lat kobiety (1231). Dzieci i młodzieży w wieku od 0 do 18 lat jest 1006. W wieku poprodukcyjnym 269 mężczyzn i 525 kobiet. Na terenie Gminy Zbójna jest 246 osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Łomży (stan na dzień 31.03.2011 r.), z czego jedynie 40 osób pobiera zasiłek dla bezrobotnych.
Z danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zbójnej za 2010r. wynika, że 344 rodzin objętych było pomocą społeczną, dla 134 rodzin udzielono pomocy w formie pracy socjalnej, dla 3 rodzin udzielono wsparcia w formie interwencji kryzysowej w związku z przemocą w rodzinie, założono 3 Niebieską Kartę. Ofiarami przemocy były kobiety i dzieci, sprawcami przemocy byli mężczyźni, w większości przypadków uzależnieni od alkoholu.
Ze statystyk policyjnych wynika, że na terenie gminy w roku 2010 przeprowadzono 44 interwencje domowe w związku z przemocą w rodzinie oraz założono 12 „Niebieskich Kart”. Choć zjawisko przemocy istnieje i stale wzrasta widoczna jest niechęć ofiar przemocy do uruchamiania procedury „Niebieskiej Karty”, której głównym celem jest rozpoznawanie przemocy i usprawnianie pomocy oferowanej przez przedstawicieli różnych sił w środowisku lokalnym oraz tworzenia warunków do systemowego i interdyscyplinarnego modelu pracy z rodziną.
Z danych Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zbójnej wynika, że w okresie od stycznia 2010 r. do grudnia 2010 r. wpłynęło 2 wnioski o wszczęcie procedury zmierzającej do podjęcia leczenia odwykowego, z tego 2 wnioski skierowano do Sądu Rejonowego w Łomży o zastosowanie wobec osoby uzależnionej obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego, z pozostałymi osobami przeprowadzono rozmowy motywacyjne.
W szkołach na terenie Gminy Zbójna zanotowano wielokrotne akty przemocy fizycznej i psychicznej. Przemoc fizyczna wyrażała się kopaniem, szarpaniem, popychaniem. Przemoc psychiczna to bezustanne wyśmiewanie się, poniżanie, wyzwiska.
Trudno jest w sposób jednoznaczny określić wielkość zjawiska przemocy na terenie gminy w związku z występowaniem przemocy ukrytej, czyli toczącej się w rodzinie czy w szkole, ale nieujętej w statystykach z powodu braku wiedzy na temat jej występowania.
II. Cele programu
Celem Programu jest:
1) zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Zbójna,
2) zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie,
3) zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie,
Cele ogólne będą realizowane przez:
1) budowanie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy,
2) diagnozowanie zjawiska przemocy na terenie Gminy Zbójna,
3) podnoszenie kompetencji służb i instytucji w zakresie przemocy w rodzinie,
4) udzielanie pomocy ofiarom przemocy w rodzinie,
5) oddziaływanie na sprawców przemocy w rodzinie.
III. Założenia Programu
Realizacja celów Programu zakłada:
1) uwrażliwienie społeczności lokalnej na problem przemocy w rodzinie,
2) promowanie modelu rodziny wolnego od przemocy,
3) edukację dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przemocy w rodzinie,
4) działania interdyscyplinarne w zakresie przeciwdziałania przemocy.
IV. Program jest spójny z Programami:
1. Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy,
2. Gminną Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Zbójna na lata 2005-2013,
3. Gminnym Systemem Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną w Gminie Zbójna na lata 2007-2015,
4. Gminnym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2011 rok.
Program będzie realizowany w oparciu o następujące akty prawne:
1. ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.),
2. ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.),
3. ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.).
V. Zasoby Gminy Zbójna w zakresie realizacji Programu
1. Zasoby ludzkie – wykwalifikowana kadra instytucji działających na rzecz rodziny.
2. Zasoby instytucjonalne – instytucje i organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie oraz instytucje i organizacje pełniące funkcję wspierającą:
1) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej,
2) Posterunek Policji w Nowogrodzie,
3) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zbójnej,
4) Placówki oświatowe Gminy Zbójna,
5) Gminny Ośrodek Kultury w Zbójnej,
6) Zakłady Opieki Zdrowotnej,
7) Organizacje pozarządowe,
8) Parafie,
9) Sołtysi i rady sołeckie Gminy Zbójna.
VI. Czynniki gwarantujące właściwą realizację Programu – mocne strony:
1. poparcie działań i współpraca z samorządem gminnym,
2. znajomość problemu i dobrze działające służby zajmujące się profilaktyką i wsparciem rodzin zagrożonych patologiami,
3. dobra znajomość środowiska przez pracowników socjalnych,
4. dobra współpraca służb i instytucji na terenie gminy oraz poza nią,
5. silne więzi rodzinne,
6. chęć zmiany i wyjścia z kryzysu.
VII. Słabe strony:
1. niewystarczająca infrastruktura socjalna gminy,
2. brak wypracowanych systemów wspomagania działań profilaktycznych,
3. brak specjalistów do pracy z rodziną szczególnie do pracy z ofiarami przemocy (np. pedagog, psycholog – terapeuta, prawnik),
4. brak spójnego systemu współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz rodzin zagrożonych przemocą (prokuratura, policja, sądy, pomoc społeczna).
VIII. Zagrożenia w realizacji zadań:
1. stereotypy panujące w środowisku na temat przemocy w rodzinie,
2. bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych,
3. brak współpracy rodziny w zakresie przezwyciężania kryzysów,
4. problem uzależnienia od alkoholu w rodzinach,
5. ubóstwo,
6. brak infrastruktury socjalnej w gminie,
7. zbyt mała współpraca interdyscyplinarna,
8. brak motywacji ekonomicznej dla członków zespołu interdyscyplinarnego.
IX. Realizacja celów Programu
CEL 1
Zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Zbójna.
Działania:
1. Określenie w drodze uchwały trybu powoływania i odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania.
Podmiot realizujący działanie:
– Rada Gminy Zbójna.
2. Powołanie Zespołu Interdyscyplinarnego w Gminie Zbójna.
Podmioty realizujące działanie:
– Wójt Gminy Zbójna,
3. Współpraca w ramach zespołu interdyscyplinarnego, w skład którego wchodzą przedstawiciele następujących instytucji:
– Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zbójnej,
– Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zbójnej,
- Oświaty,
– Policji,
– Ochrony zdrowia,
– oraz Kuratorzy Sądowi.
Zadania zespołu interdyscyplinarnego:
– diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie,
– opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach,
– rozpowszechnianie informacji o instytucjach oraz możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym,
– monitorowanie sytuacji rodzin dotkniętych przemocą,
– dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań,
– podejmowanie działań prewencyjnych w środowiskach zagrożonych przemocą,
– inicjowanie interwencji w środowiskach dotkniętych przemocą,
– udział w działaniach edukacyjno-informacyjnych.
4. Edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przemocy:
– propagowanie skutecznych sposobów powstrzymywania przemocy,
– obalanie mitów na temat przemocy,
– szkolenia na temat przemocy,
– prowadzenie kampanii zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży w zakresie ograniczenia oglądania przemocy w telewizji, grach komputerowych,
– wspieranie różnych form spędzania wolnego czasu promujące zachowania nieagresywne,
– organizowanie spotkań edukacyjnych dla mieszkańców, np. w świetlicach wiejskich,
– dystrybucja ulotek i informacji na temat przemocy i jej skutków,
– organizowanie konkursów, np. plastycznych, wśród dzieci i młodzieży w zakresie zapobiegania przemocy.
Podmioty realizujące działanie:
– Placówki oświatowe,
– Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zbójnej,
– Zespół Interdyscyplinarny,
– Gminny Ośrodek Kultury w Zbójnej,
– Organizacje pozarządowe.
CEL 2
Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
Działania:
1. Izolowanie sprawców od ofiar.
2. Udzielanie informacji sprawcom przemocy na temat programów korekcyjno-edukacyjnych.
3. Przeprowadzanie rozmów z osobami nadużywającymi alkoholu, stosującymi przemoc.
4. Kierowanie wniosków do Sądu Rejonowego w Łomży o obowiązek podjęcia leczenia odwykowego w związku z nadużywaniem alkoholu.
Podmioty realizujące działanie:
– Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zbójnej,
– Zespół Interdyscyplinarny,
CEL 3
Zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
Działania:
1. Utworzenie punktu informacyjnego:
– udzielanie informacji dotyczącej bezpiecznego schronienia osobom dotkniętym przemocą w ośrodkach interwencji kryzysowej i w specjalistycznych ośrodkach wsparcia,
– udzielanie informacji na temat pozyskania zaświadczenia lekarskiego,
– udzielanie informacji na temat praw osób będących ofiarami przemocy,
– udzielanie informacji sprawcom przemocy na temat programów korekcyjno-edukacyjnych,
– rozpowszechnianie telefonu zaufania „Niebieska Linia”, „Pomarańczowa Linia”.
Podmiot realizujący działanie:
– Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej.
2. Prowadzenie działań interwencyjnych w zakresie przeciwdziałania przemocy:
– podejmowanie działań interwencyjnych w oparciu o procedurę „Niebieskiej Karty”,
– przekazywanie informacji o podejmowanych działaniach przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego.
Podmioty realizujące działanie:
– Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej,
– Zespół Interdyscyplinarny,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
– Policja,
– Przedstawiciele oświaty,
– Przedstawiciele ochrony zdrowia.
3. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia.
Podmioty realizujące działanie:
– Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej,
– Policja,
– Zespól Interdyscyplinarny.
Oczekiwane efekty programu:
– systematyczne diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie,
– zwiększenie wrażliwości społecznej wobec aktów przemocy w rodzinie,
– podwyższenie kompetencji służb zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie,
– zwiększenie dostępności profesjonalnej pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie,
– zwiększenie skuteczności oddziaływania na sprawców przemocy w rodzinie,
– zmniejszenie skutków psychologicznych wynikających z przemocy,
– zwiększenie poczucia bezpieczeństwa członków rodzin doświadczających przemocy,
– nabycie umiejętności asertywnych zachowań przez osoby i rodziny dotknięte, bądź zagrożone zjawiskiem przemocy domowej.
Monitorowanie
Monitorowanie realizacji Programu odbywać się będzie w oparciu o sprawozdawczość podmiotów zaangażowanych w jego realizację. Sprawozdania z realizacji Programu podmioty składają do dnia 31 stycznia każdego roku do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zbójnej.
Sprawozdawczość
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej do dnia 30 kwietnia każdego roku przedłoży Radzie Gminy sprawozdanie z realizacji Programu.
Finansowanie Programu
Program będzie finansowany ze środków budżetu Gminy Zbójna, w tym z wpływów z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, dotacji oraz ze środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł.
§ 1. Przyjmuje się do realizacji Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Zbójna na lata 2011 - 2020, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Zbójna.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady
Jan Gawrych
Załącznik
do Uchwały Nr X/52/11
Rady Gminy Zbójna
z dnia 30 listopada 2011 roku
GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY
W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY
W RODZINIE W GMINIE ZBÓJNA
NA LATA 2011 - 2020
Opracował:
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej
Zbójna, listopad 2011 r.
WSTĘP
Literatura socjologiczna wprowadza wiele definicji rodziny. Wszystkie one faktycznie sprowadzają się do określenia rodziny jako małej grupy społecznej, grupy niezastąpionej, stanowiącej zalążek szerszej społeczności. Rodzina jest podstawowym elementem struktury społecznej. Rodzina jest niepowtarzalnym środowiskiem kształtującym osobowość, poglądy, styl życia, system norm i wartości. Ważną rolę w rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy członkami rodziny, oparte na miłości i zrozumieniu.
W przypadku dezorganizacji, rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań. Relacje wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi.
Przemoc jest zjawiskiem występującym powszechnie w naszym społeczeństwie i dotyka rodzin o różnym statusie społecznym.
Przemoc doznawana w rodzinie rodzi konsekwencje niezmiernie głębokie i szkodliwe, dając o sobie znać w postaci zaburzeń emocjonalnych w bliższej lub dalszej perspektywie czasowej.
Przemocą w rodzinie określane jest „każde zachowanie skierowane wobec osoby bliskiej, którego celem jest utrzymanie nad nią kontroli i władzy. Przemoc w rodzinie to zamierzone, wykorzystujące przewagę sił działanie przeciwko członkowi rodziny naruszające jego godność oraz podstawowe prawa i wolności, powodujące cierpienie i szkody” [Nowakowska, 2008, s. 21]. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) definiuje przemoc w rodzinie jako jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Przemoc ze strony najbliższej osoby jest doświadczeniem traumatycznym, okaleczającym psychikę. Przemoc w rodzinie przybiera różne formy: od przemocy fizycznej, przez przemoc psychiczną i seksualną, po przemoc ekonomiczną. Przemoc w rodzinie rzadko jest incydentem jednorazowym. Zazwyczaj ma ona charakter długotrwały i cykliczny.
Rodzaje przemocy:
1. Przemoc fizyczna – jej celem jest zadanie ofierze bólu fizycznego, uszkodzenie jej ciała, pogorszenie jej zdrowia lub pozbawienie ją życia.
2. Przemoc seksualna – to zachowanie zmuszające ofiarę do podjęcia niechcianych zachowań seksualnych lub zdeprecjonowania jej seksualności.
3. Przemoc psychiczna – to zachowanie, którego celem jest umniejszanie poczucia własnej wartości ofiary, wzbudzanie w niej strachu.
4. Przemoc ekonomiczna – to każde zachowanie, którego celem jest ekonomiczne uzależnienie ofiary od sprawcy.
5. Zaniedbanie – to ciągłe niezaspakajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych.
Przemoc jest przestępstwem. W zależności od tego, czy przemoc ma charakter jednorazowy, czy się powtarza, jest ścigana z różnych artykułów Kodeksu karnego. Jeżeli przemoc ma charakter ciągły, zostanie zakwalifikowana jako przestępstwo znęcania się nad rodziną z art. 207 Kodeksu karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm).
Artykuł 207 Kodeksu karnego stanowi:
„§1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny i fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
§2. Jeżeli czyn określony w §1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.
§3. Jeżeli następstwem czynu określonego w §1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 12 lat”.
Ustawa zasadnicza jaką jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej gwarantuje obywatelowi ochronę przed wszystkimi rodzajami przemocy. Sposoby i rodzaje działań, związanych z przeciwdziałaniem zjawisku przemocy w rodzinie, precyzują niżej wymienione akty prawne:
1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej:
- „Art. 40 Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych”.
2) Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.),
3) Ustawa kodeks karny (Dz.U. z 1997r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 148, art. 149, art. 156, art. 157, art. 157a, art. 160, art. 162, art. 189, art. 190, art. 191, art. 197, art. 200, art. 201, art. 202, art. 207, art. 210, art. 217,
4) Ustawa kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997r. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) w szczególności artykuł:
- art. 304,
5) Ustawa kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964r. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), w szczególności artykuł:
- art. 572,
6) Ustawa o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 2, art. 7, art. 17, art. 46, art. 47, art. 70, art. 107,
7) Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.), w szczególności artykuły:
- art. 2, art. 4.
Przemoc w rodzinie ma tragiczne konsekwencje. Prowadzi nie tylko do uszkodzeń ciała ofiary, ale także do zaburzeń emocjonalnych oraz zaburzeń w sposobie, w jaki postrzega ona sama siebie, sprawcę oraz innych ludzi. Narastanie zjawiska przemocy w rodzinie wymaga niezwłocznego podjęcia działań zawartych w niniejszym Programie.
Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Zbójna ma charakter długofalowy. Działania Programu obejmują lata 2011–2020. W miarę potrzeb i sytuacji społecznej zadania Programu mogą ulegać zmianom i udoskonaleniom.
I. Analiza problemów społecznych na terenie Gminy Zbójna
W celu właściwego zaplanowania podejmowanych działań niezbędne jest dokonanie analizy problemów społecznych w gminie z uwzględnieniem problemu przemocy w rodzinie.
Gminę Zbójna zamieszkuje 4523 mieszkańców (stan na dzień 31.03.2011r.). Dominującą grupą wiekową są mieszkańcy w wieku produkcyjnym od 19 do 65 lat mężczyźni (1492), od 19 do 60 lat kobiety (1231). Dzieci i młodzieży w wieku od 0 do 18 lat jest 1006. W wieku poprodukcyjnym 269 mężczyzn i 525 kobiet. Na terenie Gminy Zbójna jest 246 osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Łomży (stan na dzień 31.03.2011 r.), z czego jedynie 40 osób pobiera zasiłek dla bezrobotnych.
Z danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zbójnej za 2010r. wynika, że 344 rodzin objętych było pomocą społeczną, dla 134 rodzin udzielono pomocy w formie pracy socjalnej, dla 3 rodzin udzielono wsparcia w formie interwencji kryzysowej w związku z przemocą w rodzinie, założono 3 Niebieską Kartę. Ofiarami przemocy były kobiety i dzieci, sprawcami przemocy byli mężczyźni, w większości przypadków uzależnieni od alkoholu.
Ze statystyk policyjnych wynika, że na terenie gminy w roku 2010 przeprowadzono 44 interwencje domowe w związku z przemocą w rodzinie oraz założono 12 „Niebieskich Kart”. Choć zjawisko przemocy istnieje i stale wzrasta widoczna jest niechęć ofiar przemocy do uruchamiania procedury „Niebieskiej Karty”, której głównym celem jest rozpoznawanie przemocy i usprawnianie pomocy oferowanej przez przedstawicieli różnych sił w środowisku lokalnym oraz tworzenia warunków do systemowego i interdyscyplinarnego modelu pracy z rodziną.
Z danych Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zbójnej wynika, że w okresie od stycznia 2010 r. do grudnia 2010 r. wpłynęło 2 wnioski o wszczęcie procedury zmierzającej do podjęcia leczenia odwykowego, z tego 2 wnioski skierowano do Sądu Rejonowego w Łomży o zastosowanie wobec osoby uzależnionej obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego, z pozostałymi osobami przeprowadzono rozmowy motywacyjne.
W szkołach na terenie Gminy Zbójna zanotowano wielokrotne akty przemocy fizycznej i psychicznej. Przemoc fizyczna wyrażała się kopaniem, szarpaniem, popychaniem. Przemoc psychiczna to bezustanne wyśmiewanie się, poniżanie, wyzwiska.
Trudno jest w sposób jednoznaczny określić wielkość zjawiska przemocy na terenie gminy w związku z występowaniem przemocy ukrytej, czyli toczącej się w rodzinie czy w szkole, ale nieujętej w statystykach z powodu braku wiedzy na temat jej występowania.
II. Cele programu
Celem Programu jest:
1) zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Zbójna,
2) zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie,
3) zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie,
Cele ogólne będą realizowane przez:
1) budowanie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy,
2) diagnozowanie zjawiska przemocy na terenie Gminy Zbójna,
3) podnoszenie kompetencji służb i instytucji w zakresie przemocy w rodzinie,
4) udzielanie pomocy ofiarom przemocy w rodzinie,
5) oddziaływanie na sprawców przemocy w rodzinie.
III. Założenia Programu
Realizacja celów Programu zakłada:
1) uwrażliwienie społeczności lokalnej na problem przemocy w rodzinie,
2) promowanie modelu rodziny wolnego od przemocy,
3) edukację dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przemocy w rodzinie,
4) działania interdyscyplinarne w zakresie przeciwdziałania przemocy.
IV. Program jest spójny z Programami:
1. Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy,
2. Gminną Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Zbójna na lata 2005-2013,
3. Gminnym Systemem Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną w Gminie Zbójna na lata 2007-2015,
4. Gminnym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2011 rok.
Program będzie realizowany w oparciu o następujące akty prawne:
1. ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.),
2. ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.),
3. ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.).
V. Zasoby Gminy Zbójna w zakresie realizacji Programu
1. Zasoby ludzkie – wykwalifikowana kadra instytucji działających na rzecz rodziny.
2. Zasoby instytucjonalne – instytucje i organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie oraz instytucje i organizacje pełniące funkcję wspierającą:
1) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej,
2) Posterunek Policji w Nowogrodzie,
3) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zbójnej,
4) Placówki oświatowe Gminy Zbójna,
5) Gminny Ośrodek Kultury w Zbójnej,
6) Zakłady Opieki Zdrowotnej,
7) Organizacje pozarządowe,
8) Parafie,
9) Sołtysi i rady sołeckie Gminy Zbójna.
VI. Czynniki gwarantujące właściwą realizację Programu – mocne strony:
1. poparcie działań i współpraca z samorządem gminnym,
2. znajomość problemu i dobrze działające służby zajmujące się profilaktyką i wsparciem rodzin zagrożonych patologiami,
3. dobra znajomość środowiska przez pracowników socjalnych,
4. dobra współpraca służb i instytucji na terenie gminy oraz poza nią,
5. silne więzi rodzinne,
6. chęć zmiany i wyjścia z kryzysu.
VII. Słabe strony:
1. niewystarczająca infrastruktura socjalna gminy,
2. brak wypracowanych systemów wspomagania działań profilaktycznych,
3. brak specjalistów do pracy z rodziną szczególnie do pracy z ofiarami przemocy (np. pedagog, psycholog – terapeuta, prawnik),
4. brak spójnego systemu współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz rodzin zagrożonych przemocą (prokuratura, policja, sądy, pomoc społeczna).
VIII. Zagrożenia w realizacji zadań:
1. stereotypy panujące w środowisku na temat przemocy w rodzinie,
2. bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych,
3. brak współpracy rodziny w zakresie przezwyciężania kryzysów,
4. problem uzależnienia od alkoholu w rodzinach,
5. ubóstwo,
6. brak infrastruktury socjalnej w gminie,
7. zbyt mała współpraca interdyscyplinarna,
8. brak motywacji ekonomicznej dla członków zespołu interdyscyplinarnego.
IX. Realizacja celów Programu
CEL 1
Zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Zbójna.
Działania:
1. Określenie w drodze uchwały trybu powoływania i odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania.
Podmiot realizujący działanie:
– Rada Gminy Zbójna.
2. Powołanie Zespołu Interdyscyplinarnego w Gminie Zbójna.
Podmioty realizujące działanie:
– Wójt Gminy Zbójna,
3. Współpraca w ramach zespołu interdyscyplinarnego, w skład którego wchodzą przedstawiciele następujących instytucji:
– Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zbójnej,
– Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zbójnej,
- Oświaty,
– Policji,
– Ochrony zdrowia,
– oraz Kuratorzy Sądowi.
Zadania zespołu interdyscyplinarnego:
– diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie,
– opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach,
– rozpowszechnianie informacji o instytucjach oraz możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym,
– monitorowanie sytuacji rodzin dotkniętych przemocą,
– dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań,
– podejmowanie działań prewencyjnych w środowiskach zagrożonych przemocą,
– inicjowanie interwencji w środowiskach dotkniętych przemocą,
– udział w działaniach edukacyjno-informacyjnych.
4. Edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przemocy:
– propagowanie skutecznych sposobów powstrzymywania przemocy,
– obalanie mitów na temat przemocy,
– szkolenia na temat przemocy,
– prowadzenie kampanii zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży w zakresie ograniczenia oglądania przemocy w telewizji, grach komputerowych,
– wspieranie różnych form spędzania wolnego czasu promujące zachowania nieagresywne,
– organizowanie spotkań edukacyjnych dla mieszkańców, np. w świetlicach wiejskich,
– dystrybucja ulotek i informacji na temat przemocy i jej skutków,
– organizowanie konkursów, np. plastycznych, wśród dzieci i młodzieży w zakresie zapobiegania przemocy.
Podmioty realizujące działanie:
– Placówki oświatowe,
– Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zbójnej,
– Zespół Interdyscyplinarny,
– Gminny Ośrodek Kultury w Zbójnej,
– Organizacje pozarządowe.
CEL 2
Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
Działania:
1. Izolowanie sprawców od ofiar.
2. Udzielanie informacji sprawcom przemocy na temat programów korekcyjno-edukacyjnych.
3. Przeprowadzanie rozmów z osobami nadużywającymi alkoholu, stosującymi przemoc.
4. Kierowanie wniosków do Sądu Rejonowego w Łomży o obowiązek podjęcia leczenia odwykowego w związku z nadużywaniem alkoholu.
Podmioty realizujące działanie:
– Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zbójnej,
– Zespół Interdyscyplinarny,
CEL 3
Zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
Działania:
1. Utworzenie punktu informacyjnego:
– udzielanie informacji dotyczącej bezpiecznego schronienia osobom dotkniętym przemocą w ośrodkach interwencji kryzysowej i w specjalistycznych ośrodkach wsparcia,
– udzielanie informacji na temat pozyskania zaświadczenia lekarskiego,
– udzielanie informacji na temat praw osób będących ofiarami przemocy,
– udzielanie informacji sprawcom przemocy na temat programów korekcyjno-edukacyjnych,
– rozpowszechnianie telefonu zaufania „Niebieska Linia”, „Pomarańczowa Linia”.
Podmiot realizujący działanie:
– Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej.
2. Prowadzenie działań interwencyjnych w zakresie przeciwdziałania przemocy:
– podejmowanie działań interwencyjnych w oparciu o procedurę „Niebieskiej Karty”,
– przekazywanie informacji o podejmowanych działaniach przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego.
Podmioty realizujące działanie:
– Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej,
– Zespół Interdyscyplinarny,
– Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
– Policja,
– Przedstawiciele oświaty,
– Przedstawiciele ochrony zdrowia.
3. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia.
Podmioty realizujące działanie:
– Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej,
– Policja,
– Zespól Interdyscyplinarny.
Oczekiwane efekty programu:
– systematyczne diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie,
– zwiększenie wrażliwości społecznej wobec aktów przemocy w rodzinie,
– podwyższenie kompetencji służb zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie,
– zwiększenie dostępności profesjonalnej pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie,
– zwiększenie skuteczności oddziaływania na sprawców przemocy w rodzinie,
– zmniejszenie skutków psychologicznych wynikających z przemocy,
– zwiększenie poczucia bezpieczeństwa członków rodzin doświadczających przemocy,
– nabycie umiejętności asertywnych zachowań przez osoby i rodziny dotknięte, bądź zagrożone zjawiskiem przemocy domowej.
Monitorowanie
Monitorowanie realizacji Programu odbywać się będzie w oparciu o sprawozdawczość podmiotów zaangażowanych w jego realizację. Sprawozdania z realizacji Programu podmioty składają do dnia 31 stycznia każdego roku do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zbójnej.
Sprawozdawczość
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej do dnia 30 kwietnia każdego roku przedłoży Radzie Gminy sprawozdanie z realizacji Programu.
Finansowanie Programu
Program będzie finansowany ze środków budżetu Gminy Zbójna, w tym z wpływów z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, dotacji oraz ze środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł.
