Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Zbójna na lata 2005 – 2013”.
UCHWAŁA NRVI/90/05
RADY GMINY ZBÓJNA
z dnia 06 maja 2005 r.
w sprawie przyjęcia „Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Zbójna na lata 2005 – 2013”.
Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001, Nr 273, poz. 2703) uchwala się, co następuje:
§ 1. Przyjmuje się „Strategię rozwiązywania problemów społecznych gminy Zbójna na lata 2005 – 2013” stanowiącą załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady
Jan Gawrych
STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
GMINY ZBÓJNA NA LATA 2005 - 2013
I. WPROWADZENIE...................................................................................... 3
II. DIAGNOZA ŚRODOWISKA SPOŁECZNEGO....................................... 5
2.1. Charakterystyka gminy......................................................................... 5
2.1.1. Sytuacja demograficzna.............................................................. 5
2.1.2. Sytuacja gospodarcza................................................................. 7
2.2. Sytuacja gminy w zakresie problemów społecznych........................... 9
2.2.1. Bezrobocie.................................................................................. 12
2.2.2. Niepełnosprawność..................................................................... 14
2.2.3. Alkoholizm i narkomania........................................................... 16
2.2.4. Ubóstwo...................................................................................... 19
III. ANALIZA SWOT...................................................................................... 20
IV. CELE I STRATEGICZNE PROGRAMY DZIAŁANIA.......................... 23
4.1. Wizja, misja i cele strategiczne............................................................ 23
4.2. Cele operacyjne i działania realizacyjne.............................................. 25
4.3. Programy działania............................................................................... 29
4.4. Aspekty finansowe i monitoring strategii............................................. 33
I. WPROWADZENIE
Pomoc społeczna jest najstarszą i istotną metodą realizacji zabezpieczenia społecznego. Przechodząc długą ewolucję, wyprzedziła ona znacznie powstanie innych jego technik. Zanim doszło do wykształcenia współczesnego pojęcia pomocy społecznej i jej realizacji wielokrotnie zmieniano jej koncepcje i formy działalności. W cyklu tego rozwoju można wyróżnić kilka faz, które oddają zmieniające się nazwy tej działalności: dobroczynność publiczna, opieka społeczna i pomoc społeczna.
Zagrożenia ekologiczne, błędy polityki gospodarczej, złe prognozowanie społeczne i nieumiejętność przewidywania elementarnych zagrożeń, nie wywiązywanie się instytucji społecznych z zadań, które na siebie przyjęły błędy systemu prawnego i wychowawczego, trudne warunki materialne życia, braki infrastruktury to przyczyny, które oddziałują niekorzystnie na sytuację społeczną, degradują człowieka i upośledzają go w jego możliwościach funkcjonowania w społeczeństwie. Dodatkowo kryzys ekonomiczny pogłębia ten stan i zagraża ludziom słabym, mniej sprawnym, którzy w konsekwencji spychani są jeszcze niżej i zagrożeni są sytuacjami krytycznymi jakby podwójnie: jakby przez los i przez system, który nie stwarza jeszcze warunków wyrównywania ich poziomu życia i poprawy sytuacji życiowej.
W aktualnej sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju, pomoc społeczna ma do spełnienia ważną rolę w polityce społecznej. Powinna stworzyć poczucie bezpieczeństwa socjalnego, pomagać w tworzeniu właściwych warunków życia i zaspokojenia potrzeb społeczności lokalnych, wspomagać rodzinę w pełnieniu jej funkcji.
Pomoc społeczna jest częścią zabezpieczenia społecznego. Powinna obejmować te kategorie osób, których problemy z różnych powodów nie są rozwiązywane w ramach funkcji zaopatrzeniowej zabezpieczenia społecznego (ochrona osób, które nie nabyły uprawnienia do świadczeń społecznych, spełniając określone warunki np. do bezpłatnych świadczeń leczniczych) oraz ubezpieczeniowej (ochrona osób nie objętych ubezpieczeniem społecznym).
Pomoc społeczna to także działania instytucji państwowych, samorządowych i wielu organizacji pozarządowych mający na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie ich trudnej sytuacji życiowej.
II. DIAGNOZA ŚRODOWISKA SPOŁECZNEGO
2.1. Charakterystyka gminy
Gmina Zbójna położona jest w województwie podlaskim (w jego zachodniej części), w powiecie łomżyńskim pomiędzy rzekami: Narwią, Pisą i Szkwą w pobliżu trasy komunikacyjnej nr 61 prowadzącej z Warszawy do Łomży i drodze wojewódzkiejkrajowej nr 645 Łomża - Myszyniec – Szczytno - Olsztyn. Odległość do Białegostoku 110 km, Łomży - 25 km, Warszawy - 150 km .
Sąsiaduje z gminami wchodzącymi w skład powiatu łomżyńskiego: Nowogród, Miastkowo, Mały Płock oraz gminami: Kolno i Turośl wchodzącymi w skała powiatu kolneńskiego. Od zachodu graniczy z gminami województwa mazowieckiego.
2.1.1 Sytuacja demograficzna
Według danych będących w posiadaniu Urzędu Gminy w Zbójna liczba ludności w gminie według stanu na 31.12.2004 r. wynosiła 4597 osób. Pod względem gęstości zaludnienia wynoszącej 25 osób/km2 obszar gminy zalicza się do obszarów o niskim zaludnieniu terenów województwa. Analizując dostępne dane, można zaobserwować tendencję spadkową liczby mieszkańców, która w ostatnich latach ulega stopniowemu nasileniu. Zmniejszenie się liczby mieszkańców związane jest z odpływem ludności najczęściej do okolicznych miast w poszukiwaniu pracy. Na koniec roku 2004 w gminie było 2256 kobiet oraz 2341 mężczyzn. W związku z odpływem ludności można zaobserwować niekorzystne zmiany w strukturze wiekowej ludności.
Dane dotyczące liczby ludności, liczby urodzeń i zgonów oraz wynikający z tego współczynnik przyrostu naturalnego na przestrzeni ostatnich kilku lat przedstawia tabela 1. Pomimo niewielkiego odcinka czasu możemy zaobserwować niekorzystne zjawisko, jakim jest ujemny współczynnik przyrostu naturalnego, który prawdopodobnie utrzyma się w przyszłości. W tej sytuacji pozytywnym zjawiskiem wydaje się fakt, że liczba urodzeń na przestrzeni tych lat jest na zbliżonym poziomie.
Tabela 1 Wskaźniki przyrostu naturalnego
Lp. Wyszczególnienie 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
2004
1 Ludność 4752 4735 4694 4689 4747 4642 4586 4597
2 Urodzenia 51 58 52 69 63 45 48 48
3 Zgony 48 53 58 49 53 40 52 57
4 Współczynnik przyrostu naturalnego
0,63
1,06
-1,28
4,27
2,11
1,07
-0,87
-1,96
Ujemny współczynnik przyrostu naturalnego, który widać w roku 2004 oraz opuszczanie gminy przez młodych mieszkańców w poszukiwaniu pracy powodują stopniowe wyludnianie się jej, na co wpływa obecna sytuacja gospodarcza. Należy zatem podjąć działania mające na celu zahamowanie tego niekorzystnego zjawiska.
Oceniając warunki mieszkaniowe wzięto pod uwagę kryteria ilościowe zasobów mieszkaniowych w gminie. Sytuację mieszkaniową na przestrzeni kilku ostatnich lat przedstawia poniższa tabela.
Tabela 2 Zasoby mieszkaniowe gminy
Lp. Wyszczególnienie 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
2004
1 Ludność w mieszkaniach 4752 4735 4694 4689 4747 4642 4586 4597
2 Liczba mieszkań 1026 1035 1025 1029 1034 1037 1042 1048
3 Liczba izb 4064 4111 4158 4205 4252 4299 4303 4208
4 Liczba mieszkań na 1000 ludności 216 219 218 219 218 223 227 228
Analizując dane zawarte w tabeli można zauważyć nieznaczny wzrost liczby mieszkań. Spowodowane jest to brakiem środków finansowych na realizację inwestycji budowlanych. Liczba mieszkań przypadających na 1000 mieszkańców charakteryzuje się tendencją wzrostową, lecz nie jest to korzystne zjawisko, gdyż spowodowane jest głównie przez zmniejszającą się liczbę ludności. Poziom nasycenia gminy w mieszkania wynosi 228 na 1000 ludności i jest niższy od średniej województwa podlaskiego wynoszącej 309 mieszkań na 1000 ludności.
2.1.2. Sytuacja gospodarcza
Na terenie gminy według danych Urzędu Statystycznego w Łomży działalność prowadziły 183 podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON, przy czym sektor publiczny reprezentowało 10 (5%) podmiotów, natomiast prywatny 173 (95%). Struktura działalności podmiotów gospodarczych jest ściśle związana ze specyfiką gminy wiejskiej. Najwięcej z nich prowadzi działalność związaną z:
• handlem i naprawami – 62 (34%),
• budownictwem – 31 (18%),
• przetwórstwem przemysłowym – 25 (14%),
• rolnictwem, łowiectwem i leśnictwem – 22 (12%),
• obsługą nieruchomości i firm -11 (6%),
• działalność, usługową komunalną, społeczną i indywidualną – 8 (5%),
• edukacją – 6 (3%),
• transportem gospodarką magazynową i łącznością – 5 (3%),
• pośrednictwem finansowym – 3 (2%),
• ochroną zdrowia i pomocą społeczną – 3 (2%),
• hotelem i restauracjami – 1 (1%).
Sieć handlu detalicznego tworzy 15 placówek, głównie sklepów spożywczo – przemysłowych. Handel hurtowy, poza jednym przedsiębiorstwem sprzedającym artykuły przemysłowe i do produkcji rolnej, nie występuje. Usługi świadczone na terenie gminy to głównie naprawy samochodów, pojazdów i maszyn rolniczych, usługi remontowo – budowlane oraz transportowe. Gmina Zbójna jest jedną z najmniej uprzemysłowionych gmin w województwie podlaskim. Działalność produkcyjna prowadzona jest przez Nadleśnictwo Nowogród w Morgownikach, piekarnię w Zbójnej, tartak, stolarnię, ślusarstwo. Ponadto to w Zbójnej prowadzona jest produkcja łubianek i opakowań drewnianych oraz innych wyrobów z łuszczki i drewna.
Do istotnych elementów systemu gospodarczego w gminie należy zaliczyć rolnictwo, które jest dominującym działem gospodarki w większości związanym z sektorem prywatnym, 99,90% gruntów stanowią indywidualne gospodarstwa rolne, pozostałe 0,10% jest własnością gminy. Na terenie gminy funkcjonuje 812 indywidualnych gospodarstw rolnych łącznie z użytkownikami działek rolnych.
Jakość gleb gminy nie sprzyja wysokiej produktywności oraz ma duże znaczenie przy wyborze kierunku produkcyjnej działalności rolniczej. W większości są to grunty najniższych klas bonitacyjnych. Wśród gruntów ornych dominują grunty klasy IV b, V i VI stanowiąc łącznie 87% użytków rolnych. Z danych wynika, że na terenie gminy nie występują najbardziej wartościowe gleby klas I , II i III. Wśród użytków zielonych dominują grunty klas V i VI stanowiąc 92% ich powierzchni.
2.2. Sytuacja gminy w zakresie problemów społecznych
Sytuacja gminy w zakresie problemów społecznych określona została na podstawie danych będących w posiadaniu Urzędu Gminy w Zbójnej oraz uzyskanych z Powiatowego Urzędu Pracy w Łomży, Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Łomży, Urzędu Statystycznego w Białymstoku, Delegatura w Łomży oraz w wyniku konsultacji z organizacjami pozarządowymi.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej wykonuje statutowe działania, które wynikają z ustaw dotyczących pomocy społecznej, przepisów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz uchwał Rady Gminy Zbójna. Przedmiotem działania ośrodka jest pomoc mieszkańcom gminy w przezwyciężaniu trudności życiowych, którym nie są w stanie samodzielnie podołać, wykorzystując własne zasoby i możliwości oraz podejmując działania zmierzające do zapobiegania powstawania takim sytuacjom..
Urzeczywistnienie systemu pomocy społecznej stanowią działania pracowników Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zbójnej, posiadających rozeznanie środowiska społecznego poprzedzone gruntowną jego diagnozą.
Praca socjalna jest rozumiana, jako działalność skierowana do osób i rodzin potrzebujących pomocy w odzyskaniu umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie poprzez stwarzanie im odpowiednich do tego warunków. Są to działania niezmiernie trudne, gdyż wymagają zaspokojenia doraźnych potrzeb objętych pomocą, ale również realizację programów powodujących mobilizację do działania u osób znajdujących się pod opieką.
W Gminie Zbójna w 2004, według danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej pomocą objętych było 487 rodzin, tj. 2352 osób, co stanowi 34% ogółu mieszkańców. Natomiast w 2003 roku z pomocy skorzystało o ok. 1% mieszkańców gminy mniej, co spowodowane było przede wszystkim ograniczonymi środkami finansowymi, jakimi dysponował ośrodek pomocy społecznej.
Rysunek 1 Liczba osób korzystających z pomocy w latach 2001 – 2004
W poniższej tabeli zaprezentowano dane, które ukazują, z jakich powodów udzielana była pomoc przez ośrodek w przeciągu kilku ostatnich lat. Do najczęstszych powodów przyznania świadczeń w 2004 roku należały bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych – 49%,bezrobocie – 18%, ubóstwo 16%.
Tabela 3 Powody przyznania świadczeń w latach 2000-2003
Powody przyznania pomocy Liczba rodzin
2001 2002 2003 2004
Ubóstwo 235 158 107 79
Sieroctwo - - - -
Potrzeba ochrony macierzyństwa 48 34 42 30
Bezrobocie 102 87 52 86
Niepełnosprawność 61 62 4 27
Długotrwała choroba 28 37 13 21
Bezradność w sprawach opiek.-wych. i prowadzenia gosp. domowego
145
159
312
235
Alkoholizm 4 4 5 5
Trudność w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego
-
1
-
-
Klęski żywiołowe lub ekologiczne - - - -
Na realizację zadań zleconych z zakresu pomocy społecznej wydano w gminie w 2004 roku 268 745 ZŁ obejmując pomocą 234 rodzin tj. 1115 osoby w rodzinach. Najwięcej środków, bo aż 133 667 ZŁ przeznaczono na wypłaty zasiłków okresowych.
Tabela 4 Udzielone świadczenia – zadania zlecone
Formy pomocy 2001 2002 2003 2004
Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł
Zasiłki stałe 26 106904 23 95680 13 423228 13 19228
Zasiłki stałe wyrównawcze 24 64417 25 69836 26 74601 27 83273
Zasiłki okresowe gwarantowane 2 8214 2 3576 0 0 0 0
Zasiłki okresowe 144 51189 171 117320 159 106779 164 133667
Renta socjalna 37 148694 37 158191 38 128829 0 0
Zas. z tytułu ochrony macierzyństwa 48 55681 34 44457 42 52827 30 29146
Zasiłki pielęgnacyjne 18 23274 17 25127 17 21528 6 3431
Pomoc dla kombatantów 25 4070 0 0 0 0 0 0
Zasiłki celowe 0 0 0 0 0 0 0 0
Ogółem 324
462443
309
514187
295
807792
240
268745
Na zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej w 2004 roku wykorzystane zostały środki finansowe w kwocie 170 637 ZŁ. W tym przypadku pomocą zostało objętych 254 rodzin, tj. 1237 osób.
Tabela 5 Udzielone świadczenia – zadania własne
Formy pomocy 2001 2002 2003 2004
Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł
Posiłek 313 21313 473 52777 500 90732 482 153901
Ubranie 0 0 0 0 0 0 0 0
Zasiłki celowe 3 3539 4 4200 1 300 3 1820
Sprawienie pogrzebu 2 3030 3 4750 0 0 1 140
Inne zasiłki celowe w naturze
24
6989
6
1050
18
11620
32
14776
Ogółem 342
34871
482
62777
519
102652
518
170637
2.2.1. Bezrobocie
Bezrobocie jest zjawiskiem gospodarczym polegającym na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia. Jego miarą jest stopa bezrobocia, będąca relacją liczby zarejestrowanych bezrobotnych do zasobu siły roboczej lub do liczby ludności w wieku produkcyjnym (16-65 lat mężczyźni i 16-60 lat kobiety). Pewien poziom bezrobocia (3-4%) jest w gospodarce nieunikniony, a nawet konieczny (umożliwia dostosowanie struktury produkcji do zmieniających się potrzeb). Nadmierne bezrobocie jest jednak zjawiskiem niekorzystnym.
W zależności od przyczyn wyróżniamy:
bezrobocie frykcyjne, obejmujące osoby czasowo bezrobotne z powodu zmiany miejsca pracy lub kwalifikacji,
bezrobocie strukturalne, związane z ograniczeniem produkcji lub zanikaniem pewnych dziedzin działalności gospodarczej, w związku z czym powstaje nadmiar pracowników reprezentujących określone zawody,
bezrobocie technologiczne, związane z wprowadzaniem postępu technicznego, zastępowaniem pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń,
bezrobocie klasyczne, pojawiające się, gdy w wyniku działalności związków zawodowych lub ustawodawstwa pracy poziom płac jest wyższy od poziomu równowagi (pracodawcy zmniejszają wówczas popyt na pracę),
bezrobocie koniunkturalne, powstaje w wyniku zmniejszenia się popytu globalnego w fazie załamania gospodarczego.
Bezrobocie jest dużym problemem, ponieważ Zbójna to gmina rolnicza, w której trudno o nowe miejsca pracy. W Powiatowym Urzędzie Pracy w Łomży według stanu na koniec 2004 roku zarejestrowanych było 347 osób czyli 9% osób czynnych zawodowo. Uprawnionych w tym czasie do pobierania zasiłku, było zaledwie 25 osób, czyli 7% zarejestrowanych bezrobotnych. Osoby długo pozostające bez pracy, przez okres 12 i więcej miesięcy stanowiły 60% zarejestrowanych bezrobotnych. Należy tu jednak wziąć pod uwagę fakt, że w małych rolniczych gminach, a taką jest Zbójna występuje zjawisko bezrobocia ukrytego i dlatego stopa realnego bezrobocia może być dużo wyższa. Z praktyki jednak wiadomo, że część osób pracuje nielegalne w szarej strefie lub wyjeżdża do pracy za granicę a zależy im na utrzymaniu statusu bezrobotnego, gwarantującego im bezpłatną opiekę zdrowotną. Warto podkreślić, że barierą dla ewentualnych pracodawców będzie niski poziom wykształcenia oraz fakt, że kształcenie odbywa się w oderwaniu od potrzeb rynkowych. W powiecie funkcjonują szkoły kształcące głównie mechaników samochodowych oraz tokarzy i ślusarzy, podczas gdy na te zawody nie występuje zapotrzebowanie rynkowe, a więc w przyszłości absolwenci tych szkół, aby otrzymać pracę zmuszeni będą do przekwalifikowania się.
Aby móc właściwie ocenić sytuację na rynku pracy należy przedstawić aspekt demograficzny.
Na koniec roku 2004 w gminie było 4597 mieszkańców w tym 2256 kobiet oraz 2341 mężczyzn. W związku z odpływem ludności można zaobserwować niekorzystne zmiany w strukturze wiekowej ludności. Analizując ludność według struktury wieku należy zauważyć, że odsetek dzieci i młodzieży w wieku przedprodukcyjnym wynosił 26%. W ostatnich kilku latach dało się zauważyć spadek udziału tej grupy w stosunku do ogółu ludności. Natomiast odsetek ludności w wieku produkcyjnym wynosił 57%, zaś odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym wynosił 17%. W grupie ludności w wieku poprodukcyjnym możemy zaobserwować nieznaczny wzrost na przestrzeni ostatnich kilku lat. Strukturę wieku ludności gminy w podziale na przedziały wiekowe obrazuje rysunek 2. Po przeanalizowaniu danych można dojść do wniosku, że społeczeństwo gminy starzeje się. Nie jest to korzystne zjawisko i należy podjąć kroki aby je wyeliminować.
Rysunek 2 Struktura wiekowa mieszkańców gminy
W wieku produkcyjnym według stanu na koniec 2004 roku jest 2612 osób. Należy przyjąć, że są to osoby czynne zawodowo. Oznacza to wysoki wskaźnik aktywizacji zawodowej wynoszący 57%. Jednak wskaźnik ten nie oddaje do końca stanu faktycznego gdyż można zaobserwować zjawisko przedłużania aktywności zawodowej wśród ludności rolniczej, a także zbyt wczesnego wchodzenia do produkcji niepełnoletnich.
2.2.2. Niepełnosprawność
Niepełnosprawność i związane z nią zagrożenie wykluczeniem społecznym jest jednym z poważniejszych zjawisk i problemów współczesnej rzeczywistości. Powszechność zjawiska niepełnosprawności (około 15 % populacji) wymaga od poszczególnych państw podejmowania zdecydowanych, kompleksowych działań profilaktycznych – zmierzających do zapobiegania powstawaniu niepełnosprawności oraz rewalidacji – dotyczącej łagodzenia jej skutków w psychicznej, fizycznej i społecznej sferze życia człowieka. W Polsce wg danych Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2002 r. mamy 5 456 700 niepełnosprawnych, co stanowi 14,3 % całego społeczeństwa. Oznacza to, że co siódmy Polak jest sobą niepełnosprawną. Spis powszechny wykazał również, iż w ciągu ostatnich 14 lat odsetek ludzi niepełnosprawnych wzrósł o 4.4 punktu procentowego i prawdopodobnie będzie narastał, ponieważ nasze społeczeństwo starzeje się. Zgodnie z Kartą Praw Osób Niepełnosprawnych z dnia 1 sierpnia 1997 r. (M. P. z 1997 r., Nr 50, poz. 475) osoby niepełnosprawne, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz nie mogą podlegać dyskryminacji. Prawa te wynikają z Konstytucji RP, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Konwencji Praw Dziecka, Standardowych Zasad Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych, aktów prawa międzynarodowego i wewnętrznego. Ustawy kompetencyjne nakładają na organa administracji rządowej i samorządowej określone obowiązki w celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz eliminowania dyskryminacji. Zasadniczym aktem prawnym określającym zadania na rzecz osób niepełnosprawnych jest Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123 z późn. zm.). Zgodnie z tą ustawą rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych zmierzających do osiągnięcia możliwie najwyższego poziomu funkcjonowania osób niepełnosprawnych, jakości życia i integracji społecznej, przy aktywnym uczestnictwie tych osób.
W gminie, według danych zebranych w trakcie Narodowego Spisu Powszechnego, jest 694 osoby niepełnosprawne, w tym prawnie 480, a tylko biologicznie 214, co stanowi 13% ogółu mieszkańców.
W poniższej tabeli zostały zaprezentowane dane dotyczące liczby niepełnosprawnych w podziale na kategorie wiekowe.
Tabela 6 Osoby niepełnosprawne wg wieku
Wiek Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny
Liczba osób niepełnosprawnych
25
309
360
Dane dotyczące podziału osób niepełnosprawnych ze względu na poziom wykształcenie przedstawia tabela.
Tabela 7 Osoby niepełnosprawne wg wykształcenia
Wykształcenie Wyższe Policealne Średnie Zasadnicze zawodowe Podstawowe ukończone Podstawowe nieukończone
Liczba osób niepełnosprawnych
9
0
36
62
391
178
Analizując populację osób niepełnosprawnych pod względem aktywności zawodowej należy zauważyć, że zgodnie z danymi pozyskanymi w trakcie Narodowego Spisu Powszechnego zaledwie 25% osób niepełnosprawnych jest aktywnych zawodowo.
Z analizy sytuacji wynika, że znalezienie pracy jest utrudnione ze względu na niski poziom wykształcenia i brak kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych, niedostosowanie stanowisk pracy oraz brak możliwości dojazdu do miejsca pracy.
2.2.3. Alkoholizm i narkomania
ALKOHOLIZM
Spożycie alkoholu w Polsce w ostatnich latach obniżało się. W 2002 r. wynosiło 6,93 litrów czystego alkoholu na 1 mieszkańca (GUS). Przy założeniu, że 30% sprzedaży wyrobów spirytusowych i winnych dokonuje się poza obiegiem rejestrowanym, rzeczywiste rozmiary średniej konsumpcji można oszacować na poziomie ok. 8 litrów rocznie na 1 mieszkańca. W stosunku do początku lat 90 nastąpiło zmniejszenie spożycia (z 10 l). Jednak decyzja Ministra Finansów o obniżeniu podatku akcyzowego na wódkę i wyroby spirytusowe podjęta pod koniec 2002 r. spowodowała wzrost ich spożycia w całej strukturze spożycia alkoholi przy jednoczesnym spadku spożycia piwa. Badania prowadzone na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w czerwcu 2003 r. wykazały największy wzrost spożycia mocnych alkoholi wśród uczniów i studentów oraz osób o niskich dochodach. Dane te informują o dużym zwiększeniu zagrożeń dotyczących zdrowia publicznego. Obecnie ok. 600-700 tys. Polaków (tj. ponad 2% całej populacji) jest uzależniona od alkoholu, a ok. 2,5 mln nadużywa alkoholu (prawie 7% całej populacji). Szkody wynikające ze spożywania i nadużywania alkoholu to głównie:
samoniszczenie osób uzależnionych od alkoholu często prowadzące do przedwczesnej śmierci,
szkody zdrowotne nadużywających alkoholu osób dorosłych - efektywność leczenia schorzeń występujących u tych osób jest niska; rosną koszty świadczeń zdrowotnych dla tych osób,
szkody występujące u nadużywającej alkoholu młodzieży w zakresie rozwoju fizycznego, psychicznego i moralnego,
przemoc domowa i inne szkody w rodzinach z problemem alkoholowym: przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna, zaniedbania, ubóstwo, demoralizacja,
alkoholowa dezorganizacja środowiska pracy: wypadki w pracy, zmniejszona wydajność, problemy alkoholowe w takich środowiskach zawodowych jak transport publiczny, policja, wojsko, straż,
przestępstwa i wykroczenia popełniane przez osoby nietrzeźwe zwłaszcza wypadki drogowe, przestępstwa pospolite, recydywa, przemoc domowa,
łamanie prawa związane z handlem napojami alkoholowymi, głównie sprzedaż alkoholu niepełnoletnim, nielegalny rynek alkoholowy, reklama i promocja napojów alkoholowych.
Podstawą prawną działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych jest ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z treścią tej ustawy istnieją dwie podstawowe formy planowania, organizowania i finansowania działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych w Polsce.
Pierwsza forma to działania administracji szczebla centralnego i wojewódzkiego ujęte w Narodowym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zatwierdzanego przez Radę Ministrów oraz w Wojewódzkim Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Druga forma to prowadzenie przez gminy jako zadania własnego działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu w postaci gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, stanowiącego część strategii rozwiązywania problemów społecznych, uchwalanego corocznie przez radę gminy. Rodzaj zadań określonych w gminnym programie wynika wprost z zapisu art. 41 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, zaś sposób ich realizacji ujęty w punktach - z analizy potrzeb i możliwości gminy w tym zakresie.
PROBLEMY ZWIĄZANE Z NARKOMANIĄ
Międzynarodowym przedsięwzięciem dotyczącym problematyki narkomanii w skali globalnej jest cel 12 Strategii Światowej Organizacji Zdrowia p. n. „Zdrowie dla wszystkich w XXI wieku”, obejmujący wszystkie substancje psychoaktywne – tytoń, alkohol, narkotyki. W tym celu postuluje się, aby do roku 2015 rozpowszechnienie używania narkotyków spadło o 25%, a umieralność z powodu ich używania - o 50%. W Europie przyjęto Plan Działania Unii Europejskiej wobec Narkotyków (European Union Action Plan on Drugs 2000- 2004), który w swoich głównych celach zakłada „kontynuację, w walce z narkotykami, zintegrowanego, zrównoważonego podejścia, w ramach którego ograniczanie podaży i popytu postrzegane są jako elementy wzajemnie wzmacniające się. Cele Planu obejmują:
znaczące zredukowanie rozpowszechnienia spożycia narkotyków i zmniejszenie liczby nowych konsumentów, zwłaszcza wśród młodzieży do 18 lat,
znaczące zmniejszenie szkód zdrowotnych, w tym umieralności oraz zakażeń HIV, zapaleń wątroby typu B i C,
znaczące zwiększenie liczby skutecznie leczonych,
znaczące zmniejszenie przestępczości związanej z narkotykami,
znaczące ograniczenie procederu prania brudnych pieniędzy i nielegalnego obrotu prekursorami.
W Polsce, zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r., podstawę do działań w zakresie przeciwdziałania narkomanii stanowi Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii uchwalany przez Radę Ministrów na wniosek Ministra właściwego do spraw zdrowia. Obecny program obejmuje lata 2000-2005 i realizowany jest w trzech obszarach:
profilaktyka,
leczenie, rehabilitacja i ograniczanie szkód zdrowotnych,
ograniczanie podaży.
Jako realizatorzy zadań wskazane są m.in. samorządy powiatowe i samorządy gminne.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej co roku przeprowadza anonimowe ankiety przede wszystkim wśród młodzieży gimnazjalnej, ale również młodzieży ze szkół podstawowych oraz dorosłych, prowadząc badania dotyczące problematyki narkomanii w gminie. Badania te wykazują, że młodzież oraz dorośli z terenu gminy nie zażywają narkotyków. Należy przyjąć, że badania te charakteryzują się dużą dozą wiarygodności, gdyż są anonimowe. Nie można jednak wykluczyć zupełnie, że zjawisko to nie istnieje, jednak można założyć, że jest ono marginalne, będące na poziomie błędu statystycznego.
2.2.4 Ubóstwo
Ubóstwo jest to stan, w którym osobie lub grupie społecznej brakuje środków do zaspokojenia podstawowych potrzeb uznawanych w danej społeczności za niezbędne. Pod pojęciem podstawowych potrzeb kryją się, poza oczywistymi potrzebami fizjologicznymi, potrzeby takie jak: mieszkanie, ubranie, zachowanie zdrowia, wykształcenie.
Problem ubóstwa jest zjawiskiem powszechnym i dotyczy nie tylko lokalnego środowiska, a wynika przede wszystkim z sytuacji gospodarczej kraju. Zbójna jest gminą rolniczą, w której przeważają małoobszarowe gospodarstwa generujące niskie dochody. Istotny wpływ na obecną sytuację ma fakt, że w okolicznych miastach brak jest przemysłu, który wpłynąłby pozytywnie na lokalny rynek pracy. Ważnym elementem wpływającym na zjawisko ubóstwa są patologie społeczne, mające swe źródło przede wszystkim w alkoholizmie. Często również na sytuację ekonomiczną rodziny ma wpływ tzw. „niezaradność życiowa”.
III. ANALIZA SWOT
W obecnej chwili główne bariery ograniczające skalę i tempo zaspokajania potrzeb społecznych gminy tkwią głównie w otoczeniu gminy. W tej sytuacji władze gminy mają ograniczony wpływ na to, co się w nim dzieje. Szczególnie niekorzystny wpływ na funkcjonowanie i rozwój gminy ma niskie tempo rozwoju gospodarczego, czego efektem jest zwiększenie się poziomu bezrobocia, a co za tym idzie wzrost liczby rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji, a także trudna sytuacja budżetu państwa, czego efektem jest ograniczanie wydatków na edukację, bezpieczeństwo publiczne, aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu oraz zmniejszający się poziom przekazywanych do samorządów terytorialnych subwencji. W przypadku dalszego utrzymywania się zaistniałej sytuacji następować będzie, i tak już wysoki, wzrost poziomu bezrobocia, a także zwiększać się będzie liczba rodzin korzystająca z pomocy społecznej. Zmniejszeniu ulegną dochody gminy, co przy zwiększającym się poziomie bieżących wydatków skutkować będzie ograniczeniem poziomu inwestycji, a co za tym idzie zahamowaniu rozwoju. W obecnej sytuacji niekorzystne uwarunkowanie zewnętrzne powodują, że niemożliwe jest skuteczne rozwiązywanie problemów społecznych wyłącznie własnymi siłami, gdyż ograniczenie środków budżetowych powoduje niemożność realizacji działań zaspokajających występujące potrzeby w tym zakresie. Dlatego też władze gminy muszą być zorientowane na świat zewnętrzny poszukując szans rozwojowych i unikać zagrożeń. Przez szansę należy rozumieć występowanie różnych czynników, zjawisk i procesów występujących wokół gminy w określonym miejscu i czasie, które mają pozytywny wpływ na jej funkcjonowanie i dalszy rozwój. Natomiast zagrożenia powinny być rozumiane jako zjawiska, okoliczności lub zdarzenia występujące w otoczeniu gminy w określonym miejscu i czasie, które mają negatywny wpływ na jej funkcjonowanie i dalszy rozwój. Analizę szans i zagrożeń gminy w związku z występującymi powiązaniami ekonomiczno – gospodarczymi oraz mając na uwadze członkostwo w Unii Europejskiej należało oprzeć nie tylko o otoczenie krajowe i wojewódzkie, ale również międzynarodowe.
SZANSE
Integracja z UE;
Możliwość pozyskania środków w ramach funduszy strukturalnych UE;
Trwała koniunktura gospodarcza w krajach UE oraz krajach bloku wschodniego;
Aktywna polityka rządu w zakresie przeciwdziałania bezrobociu;
Wzrost nakładów finansowych z budżetu państwa na pomoc społeczną;
Skuteczna realizacja dokumentów rządowych, jak Strategia Zrównoważonego Rozwoju Polski do 2025 roku;
Współudział organizacji pozarządowych w kształtowaniu polityki społecznej.
ZAGROŻENIA
Niski poziom wzrostu gospodarczego;
Wzrost poziomu bezrobocia;
Konsumpcyjny styl życia społeczeństwa;
Nie wywiązywanie się państwa z własnych zobowiązań;
Upadek wartości moralnych;
Ryzyko zmniejszenia nakładów finansowych z budżetu państwa na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu;
Ryzyko pogorszenia się koniunktury gospodarczej w krajach UE;
MOCNE STRONY
Wykwalifikowana kadra ośrodka pomocy społecznej;
Dobra znajomość środowiska społecznego diagnozowanego przez GOPS w Zbójnej;
Aktywne postawy społeczne mieszkańców gminy;
Mobilność i elastyczność kadr pomocy społecznej;
Skuteczna realizacja programów przeciwdziałających uzależnieniom;
organizowane przez GOPS Zbójna akcje zbiórkowe mebli oraz odzieży i przekazywanie ich potrzebującym.
SŁABE STRONY
Niski poziom dochodów mieszkańców gminy;
Mała liczba przedsiębiorstw prowadzących działalność na terenie gminy
Mała aktywność zawodowa niektórych grup społecznych;
Zły stan techniczny placówek ochrony zdrowia;
Zbyt małe środki finansowe przeznaczane na opiekę społeczną;
Rosnąca grupa rodzin wymagających objęcia opieką społeczną;
Starzejące się społeczeństwo;
Niska opłacalność produkcji rolnej;
IV. CELE I STRATEGICZNE PROGRAMY DZIAŁANIA
4.1. Wizja, misja i cele strategiczne
Działalność gminy powinna cechować celowość, gdyż jedynie w wypadku podporządkowania tej działalności rygorom celowego i umiejętnie zorganizowanego postępowania staje się możliwe osiąganie wyznaczonych celów. Wynikają one przede wszystkim z potrzeby likwidacji barier i ograniczeń rozwojowych, a zarazem potrzeb jej mieszkańców. Realizacja celów przyczyniać się będzie do rozwoju społecznego, przez aktywne działania zmierzające do likwidacji barier rozwojowych oraz przeciwdziałanie wszelakim patologiom społecznym. Zatem można przyjąć, że podstawą racjonalnego kształtowania rozwoju gminy jest określenie i wybór celów, co jest niezwykle trudnym przedsięwzięciem, gdyż istnieje wiele dotąd niezaspokojonych potrzeb społecznych, gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych.
Określając wizję podejmuje się próbę określenia przyszłego stanu, jest to koncepcja przyszłości gminy. Wizja określona w strategii rozwoju gminy zawiera zapis, który mówi o zapewnieniu wysokiej jakości życia dla jej mieszkańców. Opracowując strategię rozwiązywania problemów społecznych zrezygnowano z określenia wizji gdyż taka została określona w strategii rozwoju gminy i błędem byłoby określanie nowej.
Celowym wydaje się jednak określenie misji, jako generalnego celu kierunkowego gdyż misja jest opisem wizji i głównego pola działań gminy. Dobrze sformułowana misja powinna zawierać element marzenia z jednoczesnym wskazaniem operacyjnej drogi jej realizacji, powinna być zarazem ogólna i konkretna, a także lapidarna lecz wiele sobą wyrażać. Zatem aby sformułować dobrą misję należy pogodzić wspomniane wcześniej sprzeczności, co nie jest łatwe. Stąd też misja gminy powinna przedstawiać się następująco
Stworzenie mieszkańcom odpowiednich warunków życia oraz zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego.
Opierając się na analizie silnych i słabych stron oraz głównych problemów dokonano sformułowania strategicznych celów rozwoju gminy. Cele strategiczne są zarazem konkretyzacją misji, czyli generalnego celu kierunkowego. Pozwalają one na wytyczenie zasadniczych kierunków zaspokajania potrzeb mieszkańców. Sformułowane poniżej cele strategiczne są wobec siebie równorzędne, a sposób ich uszeregowania spełnia jedynie funkcje porządkujące.
Cel strategiczny Nr 1
Aktywizacja osób bezrobotnych oraz minimalizowanie skutków bezrobocia
Cel strategiczny Nr 2
Rozwój systemu opieki nad rodziną oraz zapobieganie marginalizacji niektórych grup społecznych
Cel strategiczny 3
Ograniczenie patologii społecznych
4.2. Cele operacyjne i działania realizacyjne
Cele operacyjne są konkretyzacją celów strategicznych, są one formułowane jako cele wyrażające żądane potrzeby, które winny być zaspokojone w horyzoncie czasowym objętym strategią.
Cel strategiczny Nr 1: Aktywizacja osób bezrobotnych oraz minimalizowanie skutków bezrobocia. Aby jego osiągnięcie było możliwe sformułowano następujące cele operacyjne:
1.1. Podniesienie lub zmiana kwalifikacji zawodowych świadczeniobiorców pomocy społecznej.
Działanie 1.1.1 Szkolenie bezrobotnych,
Działanie 1.1.2 Rozmowy doradczo - motywacyjne.
1.2. Promocja samozatrudnienia.
Działanie 1.2.1 Szkolenia dla osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą
1.3. Przygotowanie bezrobotnych długotrwale pozostających bez pracy do powrotu na rynek pracy.
Działanie 1.3.1 Rozmowy doradczo – motywacyjne,
Działanie 1.3.2 Opracowanie i realizacja programu szkoleń bezrobotnych długo pozostających bez pracy,
Działanie 1.3.3 Współpraca z instytucjami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz aktywizacji długotrwale bezrobotnych
Działanie 1.3.4 Tworzenie centrów i klubów integracji społecznej
1.4. Pozyskiwanie dodatkowych środków finansowych na aktywizację większej liczby bezrobotnych.
Działanie 1.4.1 Analiza rynku pracy,
Działanie 1.4.2 Programy oraz wnioski o dofinansowanie z funduszy strukturalnych UE (Europejski Fundusz Społeczny, w ramach działań SPO RZL).
Cel strategiczny nr 2: Rozwój systemu opieki nad rodziną oraz zapobieganie marginalizacji niektórych grup społecznych. Dla realizacji tego celu określono następujące cele operacyjne:
2.1. Zapewnienie należytej opieki rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.
Działanie 2.1.1 Stworzenie systemu opieki nad mieszkańcami w podeszłym wieku i przewlekle chorymi przy wykorzystaniu wolontariatu.
Działanie 2.1.2 Współpraca z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego działającymi na terenie gminy.
2.2. Zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci i młodzieży z rodzin ubogich.
Działanie 2.2.1 Organizacja i finansowanie dożywiania w trakcie nauki w szkole,
Działanie 2.2.2 Zapewnienie odzieży i wyposażenia w artykuły szkolne,
Działanie 2.2.3
Organizacja akcji charytatywnych w celu pozyskania środków na pomoc dzieciom.
2.3. Inicjowanie i rozwój różnych form integracji rodzin ze społecznością lokalną.
Działanie 2.3.1 Organizacja imprez integracyjno – kulturalnych,
Działanie 2.3.2 Organizacja festynów i spartakiad.
2.4. Intensyfikacja i rozwój form pracy socjalnej ze szczególnym uwzględnieniem dzieci ze środowisk niewydolnych wychowawczo.
Działanie 2.4.1 Organizacja form wsparcia i opieki nad dzieckiem (pedagog domowy),
Działanie 2.4.2 Organizacja czasu wolnego dzieci.
2.5. Organizowanie ośrodków wsparcia.
Działanie 2.5.1 Tworzenie kół zainteresowań,
Działanie 2.5.2 Tworzenie ognisk wychowawczych,
Działanie 2.5.3 Tworzenie świetlic środowiskowych.
2.6. Wspieranie osób i rodzin dotkniętych problemem niepełnosprawności
Działanie 2.6.1 Szkolenie i przekwalifikowanie zawodowe osób niepełnosprawnych,
Działanie 2.6.2 Poradnictwo prawne,
Działanie 2.6.3 Utworzenie centrum informacji dla osób niepełnosprawnych,
Działanie 2.6.4 Integracja osób i rodzin niepełnosprawnych ze społeczeństwem.
Cel strategiczny nr 3: Ograniczanie patologii społecznych. Osiągnięcie tego celu służyć będą następujące cele operacyjne:
3.1. Zmniejszenie ilości osób uzależnionych od alkoholu.
Działanie 3.1.1 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu
Działanie 3.1.2 Pomoc psychospołeczna i prawna rodzinom, w których występują problemy alkoholowe.
3.2. Podwyższenie progu wiekowego inicjacji alkoholowej.
Działanie 3.2.1 Prowadzenie w szkołach akcji informacyjnych nt. skutków uzależnień od alkoholu
Działanie 3.2.2 Propagowanie zdrowego stylu życia.
3.3. Zmniejszenie ilości cierpiących z powodu zachowań osób nadużywających alkoholu.
Działanie 3.3.1 Wsparcie prawne i psychospołeczne rodzin cierpiących z powodu osób nadużywających alkoholu,
Działanie 3.3.2 Rozmowy motywacyjne,
Działanie 3.3.3 Pomoc w uzyskaniu świadczeń z pomocy społecznej oraz innych instytucji.
3.4. Ograniczenie zjawiska przemocy w rodzinie.
Działanie 3.4.1 Zapewnienie tymczasowego schronienia, pomocy prawnej, medycznej i psychologicznej,
Działanie 3.4.2 Poradnictwo i informowanie,
Działanie 3.4.3 Organizowanie grup wsparcia.
3.5. Redukowanie zjawiska ubóstwa.
Działanie 3.5.1 Organizowanie robót publicznych,
Działanie 3.5.2 Utworzenie Centrum Integracji Społecznej,
Działanie 3.5.3 Pomoc psychologiczna.
4.3. Programy działania
Jednostki pomocy społecznej powinny uczestniczyć w procesie opracowywania i realizowania lokalnych programów aktywizacji bezrobotnych, zwłaszcza tych korzystających z pomocy społecznej i pozostających długotrwale bez pracy. Dysponując diagnozą sytuacji społeczno – bytowej rodzin oraz zainteresowania bezrobotnych zmianą swojej obecnej sytuacji można określić grupy, które należy w pierwszej kolejności objąć działaniami aktywizacyjnymi.
Cel strategiczny Nr 1 Aktywizacja osób bezrobotnych oraz minimalizowanie skutków bezrobocia
Cel operacyjny 1.1.: Podniesienie lub zmiana kwalifikacji zawodowych
Działanie Odpowiedzialni za realizację Czas realizacji Podmiot koordynujący
1.1.1 Szkolenie bezrobotnych Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
1.1.2 Rozmowy doradczo – motywacyjne
Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 1.2.: Promocja samozatrudnienia
1.2.1 Szkolenia dla osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą
Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 1.3.: Przygotowanie bezrobotnych długotrwale pozostających bez pracy do powrotu na rynek pracy
1.3.1 Rozmowy doradczo – motywacyjne
Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
1.3.2 Opracowanie i realizacja programu szkoleń bezrobotnych długotrwale pozostających bez pracy Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
1.3.3 Współpraca z instytucjami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz aktywizacji długotrwale bezrobotnych Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
1.3.4 Tworzenie centrów i klubów integracji społecznej Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 1.4.: Pozyskiwanie środków finansowych na aktywizację większej liczby bezrobotnych
1.4.1 Analiza rynku pracy
Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
1.4.2 Programy oraz wnioski o dofinansowanie z funduszy strukturalnych UE (min. Europejski Fundusz Społeczny) Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Obecna sytuacja gospodarcza oraz często niezaradność życiowa powodują, że coraz większa liczba osób i rodzin wymaga objęcia systemem opieki społecznej. Podjęcie działań o charakterze systemowym powinno mieć pozytywny wpływ na grupy społeczne, do których będą one skierowane procentując w przyszłości podniesieniem poziomu ich życia oraz zmniejszeniem ilości świadczeniobiorców pomocy społecznej.
Cel strategiczny Nr 2 Rozwój systemu opieki nad rodzina oraz zapobieganie marginalizacji niektórych grup społecznych
Cel operacyjny 2.1.: Zapewnienie należytej opieki rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej
Działanie Odpowiedzialni za realizację Czas realizacji Podmiot koordynujący
2.1.1 Stworzenie systemu opieki nad mieszkańcami w podeszłym wieku i przewlekle chorymi przy wykorzystaniu wolontariatu
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
2.1.2 Współpraca z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego działającymi na terenie gminy. Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 2.2.: Zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci i młodzieży z rodzin ubogich
2.2.1 Organizacja i finansowanie dożywiania w trakcie nauki
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013 -
2.2.2 Zapewnienie odzieży i wyposażenia w artykuły szkolne
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013 -
2.2.3 Organizacja akcji charytatywnych w celu pozyskania środków na pomoc dzieciom
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
Cel operacyjny 2.3.: Inicjowanie i rozwój różnych form integracji rodzin ze społecznością lokalną
2.3.1 Organizacja imprez integracyjno – kulturalnych Gminny Ośrodek Kultury 2005-2013
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
2.3.2 Organizacja festynów i spartakiad Gminny Ośrodek Kultury 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 2.4.: Intensyfikacja i rozwój form pracy socjalnej ze szczególnym uwzględnieniem dzieci ze środowisk niewydolnych wychowawczo
2.4.1 Organizacja form wsparcia i opieki nad dzieckiem (pedagog domowy) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
2.4.2 Organizacja czasu wolnego dzieci (przy wykorzystaniu wolontariatu) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
Cel operacyjny 2.5.: Organizacja ośrodków wsparcia
2.5.1 Tworzenie kół zainteresowań Gminny Ośrodek Kultury 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
2.5.2 Tworzenie ognisk wychowawczych Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
2.5.3 Tworzenie świetlic środowiskowych Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 2.6.: Wspieranie osób i rodzin dotkniętych problemem niepełnosprawności
2.6.1 Szkolenie i przekwalifikowanie zawodowe osób niepełnosprawnych
Wójt Gminy 2005-2013
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
2.6.2 Poradnictwo prawne Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
2.6.3 Utworzenie centrum informacji dla osób niepełnosprawnych Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
2.6.4 Integracja osób i rodzin niepełnosprawnych ze społeczeństwem Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
Narastający problem alkoholizmu wśród dorosłych i młodzieży, obniżający się wiek inicjacji alkoholowej oraz negatywne skutki alkoholizmu w postaci przemocy w rodzinie oraz wynikające z tego ubóstwo powoduje, że coraz większa liczba osób wymaga objęciem pomocą społeczną. Skuteczna realizacja programów mających na celu zredukowanie zjawisk patologicznych może przyczynić się do zmniejszenia osób korzystających z pomocy społecznej
Cel strategiczny Nr 3 Ograniczanie patologii społecznych
Cel operacyjny 3.1.: Zmniejszenie ilości osób uzależnionych od alkoholu
Działanie Odpowiedzialni za realizację Czas realizacji Podmiot koordynujący
3.1.1 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu Wójt Gminy 2005-2013 Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
3.1.2 Pomoc psychospołeczna i prawna rodzinom, w których występują problemy alkoholowe Wójt Gminy 2005-2013 Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Cel operacyjny 3.2.: Podwyższenie progu wiekowego inicjacji alkoholowej
3.2.1 Prowadzenie w szkołach akcji informacyjnych nt. skutków uzależnień od alkoholu Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.2.2 Propagowanie zdrowego stylu życia Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 3.3. Zmniejszenie ilości cierpiących z powodu osób nadużywających alkoholu
3.3.1 Wsparcie prawne i psychospołeczne rodzin cierpiących z powodu osób nadużywających alkoholu Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2005-2013
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.3.2 Rozmowy motywacyjne Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
2005-2013
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.3.3 Pomoc w uzyskaniu świadczeń z pomocy społecznej oraz innych instytucji Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2005-2013
-
Cel operacyjny 3.4.: Ograniczanie zjawiska przemocy w rodzinie
3.4.1 Zapewnienie tymczasowego schronienia, pomocy prawnej, medycznej i psychologicznej
Wójt Gminy
2005-2013
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.4.2 Poradnictwo i informowanie Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013 -
3.4.3 Organizowanie grup wsparcia Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
Cel operacyjny 3.5.: Redukowanie zjawiska ubóstwa
3.5.1 Organizacja robót publicznych Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.5.2 Utworzenie centrum integracji społecznej Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.5.3 Pomoc psychologiczna Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
4.4. Aspekty finansowe i monitoring realizacji strategii
Realizacja zadań zawartych w strategii rozwiązywania problemów społecznych wymagać będzie określonych nakładów finansowych. Środki na ich realizację pochodzić będą z następujących źródeł:
o budżet gminy,
o fundusze celowe,
o budżet państwa,
o fundusze strukturalne,
W tym celu zostaną wykorzystane różne formy finansowania:
o dotacje celowe,
o subwencje,
o granty,
o środki własne,
Istotnym wydaje się finansowanie działań przy wykorzystaniu funduszy strukturalnych. Europejski Fundusz Społeczny finansuje działania w następujących obszarach:
o aktywna walka z bezrobociem,
o przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu,
o rozwój powszechnego kształcenia ustawicznego,
o doskonalenie kadr gospodarki i rozwój przedsiębiorczości,
o aktywizacja zawodowa kobiet.
Opisane działania dotyczą przede wszystkim środków pozyskiwanych z EFS – przeznaczonych na przeciwdziałanie bezrobociu i wykluczeniu społecznemu. Duże możliwości stwarzającą również programy wspólnotowe np. EQUAL – zwalczający nierówności na rynku pracy, zwłaszcza między kobietami i mężczyznami. Jego celem jest również integracja społeczna i zawodowa imigrantów.
Przyciągnięcie opisanych wyżej środków to nie tylko sprostanie wymaganiom określonym w dokumentach, lecz również współpraca z wieloma partnerami, w tym z lokalnymi organizacjami pozarządowymi. Organizacje pozarządowe mogą pozyskiwać środki z funduszy europejskich w ramach programów nie zawsze dostępnych samorządom. Jednak zdolność opracowania i zarządzania projektami bywa ograniczona zasobami kadrowymi i finansowymi. Przy ogromnej puli możliwych do zdobycia środków, projekty powinny być tworzone przy współpracy organizacji pozarządowych i samorządów. Budowanie mechanizmu współpracy przy pozyskiwaniu funduszy strukturalnych ma szczególne znaczenie teraz, w pierwszej fazie starań o te środki.
Opracowanie strategii rozwiązywania problemów społecznych nie jest samo w sobie receptą na sukces, konieczne jest podjęcie działań mających na celu sukcesywne jej wdrażanie, czuwanie nad jej realizacją i kontrolowanie jej przebiegu. Organem odpowiedzialnym za realizację polityki władz gminy na poziomie operacyjnym jest Wójt Gminy, na którym w świetle obowiązujących przepisów spoczywa bezpośrednie zarządzanie bieżącymi sprawami gminy. Podobnie powinno być w procesie wdrażania strategii, gdyż realizacja celów operacyjnych służyć będzie osiągnięciu sformułowanych celów strategicznych. Oczywiście wdrożenie zapisów strategii nie może obejść się bez czynnego udziału Rady Gminy. Działania Rady Gminy polegać powinny przede wszystkim na aktywnym jej udziale w pracach przy przygotowaniu i uchwalaniu kolejnych budżetów rocznych gdyż właśnie przewidziane w budżecie środki finansowe decydują o realizacji zamierzeń przyjętych w strategii. Rada powinna również prowadzić monitoring strategii przez ocenę stanu i efektów jej realizacji.
Skuteczne wdrażanie oraz monitoring strategii wymaga gromadzenia i analizy odpowiednich informacji zgodnie z przyjętymi założeniami. Działania te pozwolą na elastyczne reagowanie na zmiany zachodzące w otoczeniu, gdyż mogą one wymusić konieczność modyfikacji celów zawartych w strategii, a także sposobów ich realizacji. W tym celu konieczne jest powołanie Komisji ds. Realizacji i Monitoringu strategii. W skład tej komisji powinny wchodzić osoby zaangażowane w realizację zadań wyznaczonych w strategii, czyli Wójt Gminy, Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej i Przewodniczący Rady Gminy. Do jej głównych zadań powinno należeć:
o bieżąca analiza stanu realizacji strategii,
o obserwacja uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych mogących mieć wpływ na realizację strategii,
o modyfikacja działań na rzecz rozwiązywania problemów społecznych,
o opracowanie kryteriów oceny stanu realizacji strategii.
Komisja ds. wdrażania i monitoringu strategii odpowiedzialna będzie za sporządzanie dla każdego z działań strategicznych ujętych we wspomnianych planach przewidzianych w określonym czasie projektów realizacyjnych. Aby zapewnić skuteczność prac wdrożeniowych Komisja powinna podjąć współpracę z gminnymi jednostkami organizacyjnymi oraz podmiotami poza samorządowymi tj. podmiotami gospodarczymi, instytucjami i osobami fizycznymi oraz organizacjami pozarządowymi. Nie bez znaczenia jest też proces informowania mieszkańców o korzyściach, jakie mogą wyniknąć z realizacji strategii, a także o procesie jej realizacji.
Dla zapewnienia efektywnego wdrażania zapisów strategii należy podjąć następujące działania:
o aktualizacja strategii,
o organizowanie spotkań z mieszkańcami gminy poświęconych realizacji strategii,
o aktywną współpracę z sąsiednimi gminami, starostwem powiatowym, powiatowym urzędzie pracy oraz organizacjami pożytku publicznego.
RADY GMINY ZBÓJNA
z dnia 06 maja 2005 r.
w sprawie przyjęcia „Strategii rozwiązywania problemów społecznych gminy Zbójna na lata 2005 – 2013”.
Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001, Nr 273, poz. 2703) uchwala się, co następuje:
§ 1. Przyjmuje się „Strategię rozwiązywania problemów społecznych gminy Zbójna na lata 2005 – 2013” stanowiącą załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady
Jan Gawrych
STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
GMINY ZBÓJNA NA LATA 2005 - 2013
I. WPROWADZENIE...................................................................................... 3
II. DIAGNOZA ŚRODOWISKA SPOŁECZNEGO....................................... 5
2.1. Charakterystyka gminy......................................................................... 5
2.1.1. Sytuacja demograficzna.............................................................. 5
2.1.2. Sytuacja gospodarcza................................................................. 7
2.2. Sytuacja gminy w zakresie problemów społecznych........................... 9
2.2.1. Bezrobocie.................................................................................. 12
2.2.2. Niepełnosprawność..................................................................... 14
2.2.3. Alkoholizm i narkomania........................................................... 16
2.2.4. Ubóstwo...................................................................................... 19
III. ANALIZA SWOT...................................................................................... 20
IV. CELE I STRATEGICZNE PROGRAMY DZIAŁANIA.......................... 23
4.1. Wizja, misja i cele strategiczne............................................................ 23
4.2. Cele operacyjne i działania realizacyjne.............................................. 25
4.3. Programy działania............................................................................... 29
4.4. Aspekty finansowe i monitoring strategii............................................. 33
I. WPROWADZENIE
Pomoc społeczna jest najstarszą i istotną metodą realizacji zabezpieczenia społecznego. Przechodząc długą ewolucję, wyprzedziła ona znacznie powstanie innych jego technik. Zanim doszło do wykształcenia współczesnego pojęcia pomocy społecznej i jej realizacji wielokrotnie zmieniano jej koncepcje i formy działalności. W cyklu tego rozwoju można wyróżnić kilka faz, które oddają zmieniające się nazwy tej działalności: dobroczynność publiczna, opieka społeczna i pomoc społeczna.
Zagrożenia ekologiczne, błędy polityki gospodarczej, złe prognozowanie społeczne i nieumiejętność przewidywania elementarnych zagrożeń, nie wywiązywanie się instytucji społecznych z zadań, które na siebie przyjęły błędy systemu prawnego i wychowawczego, trudne warunki materialne życia, braki infrastruktury to przyczyny, które oddziałują niekorzystnie na sytuację społeczną, degradują człowieka i upośledzają go w jego możliwościach funkcjonowania w społeczeństwie. Dodatkowo kryzys ekonomiczny pogłębia ten stan i zagraża ludziom słabym, mniej sprawnym, którzy w konsekwencji spychani są jeszcze niżej i zagrożeni są sytuacjami krytycznymi jakby podwójnie: jakby przez los i przez system, który nie stwarza jeszcze warunków wyrównywania ich poziomu życia i poprawy sytuacji życiowej.
W aktualnej sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju, pomoc społeczna ma do spełnienia ważną rolę w polityce społecznej. Powinna stworzyć poczucie bezpieczeństwa socjalnego, pomagać w tworzeniu właściwych warunków życia i zaspokojenia potrzeb społeczności lokalnych, wspomagać rodzinę w pełnieniu jej funkcji.
Pomoc społeczna jest częścią zabezpieczenia społecznego. Powinna obejmować te kategorie osób, których problemy z różnych powodów nie są rozwiązywane w ramach funkcji zaopatrzeniowej zabezpieczenia społecznego (ochrona osób, które nie nabyły uprawnienia do świadczeń społecznych, spełniając określone warunki np. do bezpłatnych świadczeń leczniczych) oraz ubezpieczeniowej (ochrona osób nie objętych ubezpieczeniem społecznym).
Pomoc społeczna to także działania instytucji państwowych, samorządowych i wielu organizacji pozarządowych mający na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie ich trudnej sytuacji życiowej.
II. DIAGNOZA ŚRODOWISKA SPOŁECZNEGO
2.1. Charakterystyka gminy
Gmina Zbójna położona jest w województwie podlaskim (w jego zachodniej części), w powiecie łomżyńskim pomiędzy rzekami: Narwią, Pisą i Szkwą w pobliżu trasy komunikacyjnej nr 61 prowadzącej z Warszawy do Łomży i drodze wojewódzkiejkrajowej nr 645 Łomża - Myszyniec – Szczytno - Olsztyn. Odległość do Białegostoku 110 km, Łomży - 25 km, Warszawy - 150 km .
Sąsiaduje z gminami wchodzącymi w skład powiatu łomżyńskiego: Nowogród, Miastkowo, Mały Płock oraz gminami: Kolno i Turośl wchodzącymi w skała powiatu kolneńskiego. Od zachodu graniczy z gminami województwa mazowieckiego.
2.1.1 Sytuacja demograficzna
Według danych będących w posiadaniu Urzędu Gminy w Zbójna liczba ludności w gminie według stanu na 31.12.2004 r. wynosiła 4597 osób. Pod względem gęstości zaludnienia wynoszącej 25 osób/km2 obszar gminy zalicza się do obszarów o niskim zaludnieniu terenów województwa. Analizując dostępne dane, można zaobserwować tendencję spadkową liczby mieszkańców, która w ostatnich latach ulega stopniowemu nasileniu. Zmniejszenie się liczby mieszkańców związane jest z odpływem ludności najczęściej do okolicznych miast w poszukiwaniu pracy. Na koniec roku 2004 w gminie było 2256 kobiet oraz 2341 mężczyzn. W związku z odpływem ludności można zaobserwować niekorzystne zmiany w strukturze wiekowej ludności.
Dane dotyczące liczby ludności, liczby urodzeń i zgonów oraz wynikający z tego współczynnik przyrostu naturalnego na przestrzeni ostatnich kilku lat przedstawia tabela 1. Pomimo niewielkiego odcinka czasu możemy zaobserwować niekorzystne zjawisko, jakim jest ujemny współczynnik przyrostu naturalnego, który prawdopodobnie utrzyma się w przyszłości. W tej sytuacji pozytywnym zjawiskiem wydaje się fakt, że liczba urodzeń na przestrzeni tych lat jest na zbliżonym poziomie.
Tabela 1 Wskaźniki przyrostu naturalnego
Lp. Wyszczególnienie 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
2004
1 Ludność 4752 4735 4694 4689 4747 4642 4586 4597
2 Urodzenia 51 58 52 69 63 45 48 48
3 Zgony 48 53 58 49 53 40 52 57
4 Współczynnik przyrostu naturalnego
0,63
1,06
-1,28
4,27
2,11
1,07
-0,87
-1,96
Ujemny współczynnik przyrostu naturalnego, który widać w roku 2004 oraz opuszczanie gminy przez młodych mieszkańców w poszukiwaniu pracy powodują stopniowe wyludnianie się jej, na co wpływa obecna sytuacja gospodarcza. Należy zatem podjąć działania mające na celu zahamowanie tego niekorzystnego zjawiska.
Oceniając warunki mieszkaniowe wzięto pod uwagę kryteria ilościowe zasobów mieszkaniowych w gminie. Sytuację mieszkaniową na przestrzeni kilku ostatnich lat przedstawia poniższa tabela.
Tabela 2 Zasoby mieszkaniowe gminy
Lp. Wyszczególnienie 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
2004
1 Ludność w mieszkaniach 4752 4735 4694 4689 4747 4642 4586 4597
2 Liczba mieszkań 1026 1035 1025 1029 1034 1037 1042 1048
3 Liczba izb 4064 4111 4158 4205 4252 4299 4303 4208
4 Liczba mieszkań na 1000 ludności 216 219 218 219 218 223 227 228
Analizując dane zawarte w tabeli można zauważyć nieznaczny wzrost liczby mieszkań. Spowodowane jest to brakiem środków finansowych na realizację inwestycji budowlanych. Liczba mieszkań przypadających na 1000 mieszkańców charakteryzuje się tendencją wzrostową, lecz nie jest to korzystne zjawisko, gdyż spowodowane jest głównie przez zmniejszającą się liczbę ludności. Poziom nasycenia gminy w mieszkania wynosi 228 na 1000 ludności i jest niższy od średniej województwa podlaskiego wynoszącej 309 mieszkań na 1000 ludności.
2.1.2. Sytuacja gospodarcza
Na terenie gminy według danych Urzędu Statystycznego w Łomży działalność prowadziły 183 podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON, przy czym sektor publiczny reprezentowało 10 (5%) podmiotów, natomiast prywatny 173 (95%). Struktura działalności podmiotów gospodarczych jest ściśle związana ze specyfiką gminy wiejskiej. Najwięcej z nich prowadzi działalność związaną z:
• handlem i naprawami – 62 (34%),
• budownictwem – 31 (18%),
• przetwórstwem przemysłowym – 25 (14%),
• rolnictwem, łowiectwem i leśnictwem – 22 (12%),
• obsługą nieruchomości i firm -11 (6%),
• działalność, usługową komunalną, społeczną i indywidualną – 8 (5%),
• edukacją – 6 (3%),
• transportem gospodarką magazynową i łącznością – 5 (3%),
• pośrednictwem finansowym – 3 (2%),
• ochroną zdrowia i pomocą społeczną – 3 (2%),
• hotelem i restauracjami – 1 (1%).
Sieć handlu detalicznego tworzy 15 placówek, głównie sklepów spożywczo – przemysłowych. Handel hurtowy, poza jednym przedsiębiorstwem sprzedającym artykuły przemysłowe i do produkcji rolnej, nie występuje. Usługi świadczone na terenie gminy to głównie naprawy samochodów, pojazdów i maszyn rolniczych, usługi remontowo – budowlane oraz transportowe. Gmina Zbójna jest jedną z najmniej uprzemysłowionych gmin w województwie podlaskim. Działalność produkcyjna prowadzona jest przez Nadleśnictwo Nowogród w Morgownikach, piekarnię w Zbójnej, tartak, stolarnię, ślusarstwo. Ponadto to w Zbójnej prowadzona jest produkcja łubianek i opakowań drewnianych oraz innych wyrobów z łuszczki i drewna.
Do istotnych elementów systemu gospodarczego w gminie należy zaliczyć rolnictwo, które jest dominującym działem gospodarki w większości związanym z sektorem prywatnym, 99,90% gruntów stanowią indywidualne gospodarstwa rolne, pozostałe 0,10% jest własnością gminy. Na terenie gminy funkcjonuje 812 indywidualnych gospodarstw rolnych łącznie z użytkownikami działek rolnych.
Jakość gleb gminy nie sprzyja wysokiej produktywności oraz ma duże znaczenie przy wyborze kierunku produkcyjnej działalności rolniczej. W większości są to grunty najniższych klas bonitacyjnych. Wśród gruntów ornych dominują grunty klasy IV b, V i VI stanowiąc łącznie 87% użytków rolnych. Z danych wynika, że na terenie gminy nie występują najbardziej wartościowe gleby klas I , II i III. Wśród użytków zielonych dominują grunty klas V i VI stanowiąc 92% ich powierzchni.
2.2. Sytuacja gminy w zakresie problemów społecznych
Sytuacja gminy w zakresie problemów społecznych określona została na podstawie danych będących w posiadaniu Urzędu Gminy w Zbójnej oraz uzyskanych z Powiatowego Urzędu Pracy w Łomży, Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Łomży, Urzędu Statystycznego w Białymstoku, Delegatura w Łomży oraz w wyniku konsultacji z organizacjami pozarządowymi.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej wykonuje statutowe działania, które wynikają z ustaw dotyczących pomocy społecznej, przepisów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz uchwał Rady Gminy Zbójna. Przedmiotem działania ośrodka jest pomoc mieszkańcom gminy w przezwyciężaniu trudności życiowych, którym nie są w stanie samodzielnie podołać, wykorzystując własne zasoby i możliwości oraz podejmując działania zmierzające do zapobiegania powstawania takim sytuacjom..
Urzeczywistnienie systemu pomocy społecznej stanowią działania pracowników Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zbójnej, posiadających rozeznanie środowiska społecznego poprzedzone gruntowną jego diagnozą.
Praca socjalna jest rozumiana, jako działalność skierowana do osób i rodzin potrzebujących pomocy w odzyskaniu umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie poprzez stwarzanie im odpowiednich do tego warunków. Są to działania niezmiernie trudne, gdyż wymagają zaspokojenia doraźnych potrzeb objętych pomocą, ale również realizację programów powodujących mobilizację do działania u osób znajdujących się pod opieką.
W Gminie Zbójna w 2004, według danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej pomocą objętych było 487 rodzin, tj. 2352 osób, co stanowi 34% ogółu mieszkańców. Natomiast w 2003 roku z pomocy skorzystało o ok. 1% mieszkańców gminy mniej, co spowodowane było przede wszystkim ograniczonymi środkami finansowymi, jakimi dysponował ośrodek pomocy społecznej.
Rysunek 1 Liczba osób korzystających z pomocy w latach 2001 – 2004
W poniższej tabeli zaprezentowano dane, które ukazują, z jakich powodów udzielana była pomoc przez ośrodek w przeciągu kilku ostatnich lat. Do najczęstszych powodów przyznania świadczeń w 2004 roku należały bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych – 49%,bezrobocie – 18%, ubóstwo 16%.
Tabela 3 Powody przyznania świadczeń w latach 2000-2003
Powody przyznania pomocy Liczba rodzin
2001 2002 2003 2004
Ubóstwo 235 158 107 79
Sieroctwo - - - -
Potrzeba ochrony macierzyństwa 48 34 42 30
Bezrobocie 102 87 52 86
Niepełnosprawność 61 62 4 27
Długotrwała choroba 28 37 13 21
Bezradność w sprawach opiek.-wych. i prowadzenia gosp. domowego
145
159
312
235
Alkoholizm 4 4 5 5
Trudność w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego
-
1
-
-
Klęski żywiołowe lub ekologiczne - - - -
Na realizację zadań zleconych z zakresu pomocy społecznej wydano w gminie w 2004 roku 268 745 ZŁ obejmując pomocą 234 rodzin tj. 1115 osoby w rodzinach. Najwięcej środków, bo aż 133 667 ZŁ przeznaczono na wypłaty zasiłków okresowych.
Tabela 4 Udzielone świadczenia – zadania zlecone
Formy pomocy 2001 2002 2003 2004
Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł
Zasiłki stałe 26 106904 23 95680 13 423228 13 19228
Zasiłki stałe wyrównawcze 24 64417 25 69836 26 74601 27 83273
Zasiłki okresowe gwarantowane 2 8214 2 3576 0 0 0 0
Zasiłki okresowe 144 51189 171 117320 159 106779 164 133667
Renta socjalna 37 148694 37 158191 38 128829 0 0
Zas. z tytułu ochrony macierzyństwa 48 55681 34 44457 42 52827 30 29146
Zasiłki pielęgnacyjne 18 23274 17 25127 17 21528 6 3431
Pomoc dla kombatantów 25 4070 0 0 0 0 0 0
Zasiłki celowe 0 0 0 0 0 0 0 0
Ogółem 324
462443
309
514187
295
807792
240
268745
Na zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej w 2004 roku wykorzystane zostały środki finansowe w kwocie 170 637 ZŁ. W tym przypadku pomocą zostało objętych 254 rodzin, tj. 1237 osób.
Tabela 5 Udzielone świadczenia – zadania własne
Formy pomocy 2001 2002 2003 2004
Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł Liczba os. którym przyznano decyzję Kwota świadczeń w zł
Posiłek 313 21313 473 52777 500 90732 482 153901
Ubranie 0 0 0 0 0 0 0 0
Zasiłki celowe 3 3539 4 4200 1 300 3 1820
Sprawienie pogrzebu 2 3030 3 4750 0 0 1 140
Inne zasiłki celowe w naturze
24
6989
6
1050
18
11620
32
14776
Ogółem 342
34871
482
62777
519
102652
518
170637
2.2.1. Bezrobocie
Bezrobocie jest zjawiskiem gospodarczym polegającym na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia. Jego miarą jest stopa bezrobocia, będąca relacją liczby zarejestrowanych bezrobotnych do zasobu siły roboczej lub do liczby ludności w wieku produkcyjnym (16-65 lat mężczyźni i 16-60 lat kobiety). Pewien poziom bezrobocia (3-4%) jest w gospodarce nieunikniony, a nawet konieczny (umożliwia dostosowanie struktury produkcji do zmieniających się potrzeb). Nadmierne bezrobocie jest jednak zjawiskiem niekorzystnym.
W zależności od przyczyn wyróżniamy:
bezrobocie frykcyjne, obejmujące osoby czasowo bezrobotne z powodu zmiany miejsca pracy lub kwalifikacji,
bezrobocie strukturalne, związane z ograniczeniem produkcji lub zanikaniem pewnych dziedzin działalności gospodarczej, w związku z czym powstaje nadmiar pracowników reprezentujących określone zawody,
bezrobocie technologiczne, związane z wprowadzaniem postępu technicznego, zastępowaniem pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń,
bezrobocie klasyczne, pojawiające się, gdy w wyniku działalności związków zawodowych lub ustawodawstwa pracy poziom płac jest wyższy od poziomu równowagi (pracodawcy zmniejszają wówczas popyt na pracę),
bezrobocie koniunkturalne, powstaje w wyniku zmniejszenia się popytu globalnego w fazie załamania gospodarczego.
Bezrobocie jest dużym problemem, ponieważ Zbójna to gmina rolnicza, w której trudno o nowe miejsca pracy. W Powiatowym Urzędzie Pracy w Łomży według stanu na koniec 2004 roku zarejestrowanych było 347 osób czyli 9% osób czynnych zawodowo. Uprawnionych w tym czasie do pobierania zasiłku, było zaledwie 25 osób, czyli 7% zarejestrowanych bezrobotnych. Osoby długo pozostające bez pracy, przez okres 12 i więcej miesięcy stanowiły 60% zarejestrowanych bezrobotnych. Należy tu jednak wziąć pod uwagę fakt, że w małych rolniczych gminach, a taką jest Zbójna występuje zjawisko bezrobocia ukrytego i dlatego stopa realnego bezrobocia może być dużo wyższa. Z praktyki jednak wiadomo, że część osób pracuje nielegalne w szarej strefie lub wyjeżdża do pracy za granicę a zależy im na utrzymaniu statusu bezrobotnego, gwarantującego im bezpłatną opiekę zdrowotną. Warto podkreślić, że barierą dla ewentualnych pracodawców będzie niski poziom wykształcenia oraz fakt, że kształcenie odbywa się w oderwaniu od potrzeb rynkowych. W powiecie funkcjonują szkoły kształcące głównie mechaników samochodowych oraz tokarzy i ślusarzy, podczas gdy na te zawody nie występuje zapotrzebowanie rynkowe, a więc w przyszłości absolwenci tych szkół, aby otrzymać pracę zmuszeni będą do przekwalifikowania się.
Aby móc właściwie ocenić sytuację na rynku pracy należy przedstawić aspekt demograficzny.
Na koniec roku 2004 w gminie było 4597 mieszkańców w tym 2256 kobiet oraz 2341 mężczyzn. W związku z odpływem ludności można zaobserwować niekorzystne zmiany w strukturze wiekowej ludności. Analizując ludność według struktury wieku należy zauważyć, że odsetek dzieci i młodzieży w wieku przedprodukcyjnym wynosił 26%. W ostatnich kilku latach dało się zauważyć spadek udziału tej grupy w stosunku do ogółu ludności. Natomiast odsetek ludności w wieku produkcyjnym wynosił 57%, zaś odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym wynosił 17%. W grupie ludności w wieku poprodukcyjnym możemy zaobserwować nieznaczny wzrost na przestrzeni ostatnich kilku lat. Strukturę wieku ludności gminy w podziale na przedziały wiekowe obrazuje rysunek 2. Po przeanalizowaniu danych można dojść do wniosku, że społeczeństwo gminy starzeje się. Nie jest to korzystne zjawisko i należy podjąć kroki aby je wyeliminować.
Rysunek 2 Struktura wiekowa mieszkańców gminy
W wieku produkcyjnym według stanu na koniec 2004 roku jest 2612 osób. Należy przyjąć, że są to osoby czynne zawodowo. Oznacza to wysoki wskaźnik aktywizacji zawodowej wynoszący 57%. Jednak wskaźnik ten nie oddaje do końca stanu faktycznego gdyż można zaobserwować zjawisko przedłużania aktywności zawodowej wśród ludności rolniczej, a także zbyt wczesnego wchodzenia do produkcji niepełnoletnich.
2.2.2. Niepełnosprawność
Niepełnosprawność i związane z nią zagrożenie wykluczeniem społecznym jest jednym z poważniejszych zjawisk i problemów współczesnej rzeczywistości. Powszechność zjawiska niepełnosprawności (około 15 % populacji) wymaga od poszczególnych państw podejmowania zdecydowanych, kompleksowych działań profilaktycznych – zmierzających do zapobiegania powstawaniu niepełnosprawności oraz rewalidacji – dotyczącej łagodzenia jej skutków w psychicznej, fizycznej i społecznej sferze życia człowieka. W Polsce wg danych Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2002 r. mamy 5 456 700 niepełnosprawnych, co stanowi 14,3 % całego społeczeństwa. Oznacza to, że co siódmy Polak jest sobą niepełnosprawną. Spis powszechny wykazał również, iż w ciągu ostatnich 14 lat odsetek ludzi niepełnosprawnych wzrósł o 4.4 punktu procentowego i prawdopodobnie będzie narastał, ponieważ nasze społeczeństwo starzeje się. Zgodnie z Kartą Praw Osób Niepełnosprawnych z dnia 1 sierpnia 1997 r. (M. P. z 1997 r., Nr 50, poz. 475) osoby niepełnosprawne, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz nie mogą podlegać dyskryminacji. Prawa te wynikają z Konstytucji RP, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Konwencji Praw Dziecka, Standardowych Zasad Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych, aktów prawa międzynarodowego i wewnętrznego. Ustawy kompetencyjne nakładają na organa administracji rządowej i samorządowej określone obowiązki w celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz eliminowania dyskryminacji. Zasadniczym aktem prawnym określającym zadania na rzecz osób niepełnosprawnych jest Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123 z późn. zm.). Zgodnie z tą ustawą rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych zmierzających do osiągnięcia możliwie najwyższego poziomu funkcjonowania osób niepełnosprawnych, jakości życia i integracji społecznej, przy aktywnym uczestnictwie tych osób.
W gminie, według danych zebranych w trakcie Narodowego Spisu Powszechnego, jest 694 osoby niepełnosprawne, w tym prawnie 480, a tylko biologicznie 214, co stanowi 13% ogółu mieszkańców.
W poniższej tabeli zostały zaprezentowane dane dotyczące liczby niepełnosprawnych w podziale na kategorie wiekowe.
Tabela 6 Osoby niepełnosprawne wg wieku
Wiek Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny
Liczba osób niepełnosprawnych
25
309
360
Dane dotyczące podziału osób niepełnosprawnych ze względu na poziom wykształcenie przedstawia tabela.
Tabela 7 Osoby niepełnosprawne wg wykształcenia
Wykształcenie Wyższe Policealne Średnie Zasadnicze zawodowe Podstawowe ukończone Podstawowe nieukończone
Liczba osób niepełnosprawnych
9
0
36
62
391
178
Analizując populację osób niepełnosprawnych pod względem aktywności zawodowej należy zauważyć, że zgodnie z danymi pozyskanymi w trakcie Narodowego Spisu Powszechnego zaledwie 25% osób niepełnosprawnych jest aktywnych zawodowo.
Z analizy sytuacji wynika, że znalezienie pracy jest utrudnione ze względu na niski poziom wykształcenia i brak kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych, niedostosowanie stanowisk pracy oraz brak możliwości dojazdu do miejsca pracy.
2.2.3. Alkoholizm i narkomania
ALKOHOLIZM
Spożycie alkoholu w Polsce w ostatnich latach obniżało się. W 2002 r. wynosiło 6,93 litrów czystego alkoholu na 1 mieszkańca (GUS). Przy założeniu, że 30% sprzedaży wyrobów spirytusowych i winnych dokonuje się poza obiegiem rejestrowanym, rzeczywiste rozmiary średniej konsumpcji można oszacować na poziomie ok. 8 litrów rocznie na 1 mieszkańca. W stosunku do początku lat 90 nastąpiło zmniejszenie spożycia (z 10 l). Jednak decyzja Ministra Finansów o obniżeniu podatku akcyzowego na wódkę i wyroby spirytusowe podjęta pod koniec 2002 r. spowodowała wzrost ich spożycia w całej strukturze spożycia alkoholi przy jednoczesnym spadku spożycia piwa. Badania prowadzone na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w czerwcu 2003 r. wykazały największy wzrost spożycia mocnych alkoholi wśród uczniów i studentów oraz osób o niskich dochodach. Dane te informują o dużym zwiększeniu zagrożeń dotyczących zdrowia publicznego. Obecnie ok. 600-700 tys. Polaków (tj. ponad 2% całej populacji) jest uzależniona od alkoholu, a ok. 2,5 mln nadużywa alkoholu (prawie 7% całej populacji). Szkody wynikające ze spożywania i nadużywania alkoholu to głównie:
samoniszczenie osób uzależnionych od alkoholu często prowadzące do przedwczesnej śmierci,
szkody zdrowotne nadużywających alkoholu osób dorosłych - efektywność leczenia schorzeń występujących u tych osób jest niska; rosną koszty świadczeń zdrowotnych dla tych osób,
szkody występujące u nadużywającej alkoholu młodzieży w zakresie rozwoju fizycznego, psychicznego i moralnego,
przemoc domowa i inne szkody w rodzinach z problemem alkoholowym: przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna, zaniedbania, ubóstwo, demoralizacja,
alkoholowa dezorganizacja środowiska pracy: wypadki w pracy, zmniejszona wydajność, problemy alkoholowe w takich środowiskach zawodowych jak transport publiczny, policja, wojsko, straż,
przestępstwa i wykroczenia popełniane przez osoby nietrzeźwe zwłaszcza wypadki drogowe, przestępstwa pospolite, recydywa, przemoc domowa,
łamanie prawa związane z handlem napojami alkoholowymi, głównie sprzedaż alkoholu niepełnoletnim, nielegalny rynek alkoholowy, reklama i promocja napojów alkoholowych.
Podstawą prawną działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych jest ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z treścią tej ustawy istnieją dwie podstawowe formy planowania, organizowania i finansowania działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych w Polsce.
Pierwsza forma to działania administracji szczebla centralnego i wojewódzkiego ujęte w Narodowym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zatwierdzanego przez Radę Ministrów oraz w Wojewódzkim Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Druga forma to prowadzenie przez gminy jako zadania własnego działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu w postaci gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, stanowiącego część strategii rozwiązywania problemów społecznych, uchwalanego corocznie przez radę gminy. Rodzaj zadań określonych w gminnym programie wynika wprost z zapisu art. 41 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, zaś sposób ich realizacji ujęty w punktach - z analizy potrzeb i możliwości gminy w tym zakresie.
PROBLEMY ZWIĄZANE Z NARKOMANIĄ
Międzynarodowym przedsięwzięciem dotyczącym problematyki narkomanii w skali globalnej jest cel 12 Strategii Światowej Organizacji Zdrowia p. n. „Zdrowie dla wszystkich w XXI wieku”, obejmujący wszystkie substancje psychoaktywne – tytoń, alkohol, narkotyki. W tym celu postuluje się, aby do roku 2015 rozpowszechnienie używania narkotyków spadło o 25%, a umieralność z powodu ich używania - o 50%. W Europie przyjęto Plan Działania Unii Europejskiej wobec Narkotyków (European Union Action Plan on Drugs 2000- 2004), który w swoich głównych celach zakłada „kontynuację, w walce z narkotykami, zintegrowanego, zrównoważonego podejścia, w ramach którego ograniczanie podaży i popytu postrzegane są jako elementy wzajemnie wzmacniające się. Cele Planu obejmują:
znaczące zredukowanie rozpowszechnienia spożycia narkotyków i zmniejszenie liczby nowych konsumentów, zwłaszcza wśród młodzieży do 18 lat,
znaczące zmniejszenie szkód zdrowotnych, w tym umieralności oraz zakażeń HIV, zapaleń wątroby typu B i C,
znaczące zwiększenie liczby skutecznie leczonych,
znaczące zmniejszenie przestępczości związanej z narkotykami,
znaczące ograniczenie procederu prania brudnych pieniędzy i nielegalnego obrotu prekursorami.
W Polsce, zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r., podstawę do działań w zakresie przeciwdziałania narkomanii stanowi Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii uchwalany przez Radę Ministrów na wniosek Ministra właściwego do spraw zdrowia. Obecny program obejmuje lata 2000-2005 i realizowany jest w trzech obszarach:
profilaktyka,
leczenie, rehabilitacja i ograniczanie szkód zdrowotnych,
ograniczanie podaży.
Jako realizatorzy zadań wskazane są m.in. samorządy powiatowe i samorządy gminne.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbójnej co roku przeprowadza anonimowe ankiety przede wszystkim wśród młodzieży gimnazjalnej, ale również młodzieży ze szkół podstawowych oraz dorosłych, prowadząc badania dotyczące problematyki narkomanii w gminie. Badania te wykazują, że młodzież oraz dorośli z terenu gminy nie zażywają narkotyków. Należy przyjąć, że badania te charakteryzują się dużą dozą wiarygodności, gdyż są anonimowe. Nie można jednak wykluczyć zupełnie, że zjawisko to nie istnieje, jednak można założyć, że jest ono marginalne, będące na poziomie błędu statystycznego.
2.2.4 Ubóstwo
Ubóstwo jest to stan, w którym osobie lub grupie społecznej brakuje środków do zaspokojenia podstawowych potrzeb uznawanych w danej społeczności za niezbędne. Pod pojęciem podstawowych potrzeb kryją się, poza oczywistymi potrzebami fizjologicznymi, potrzeby takie jak: mieszkanie, ubranie, zachowanie zdrowia, wykształcenie.
Problem ubóstwa jest zjawiskiem powszechnym i dotyczy nie tylko lokalnego środowiska, a wynika przede wszystkim z sytuacji gospodarczej kraju. Zbójna jest gminą rolniczą, w której przeważają małoobszarowe gospodarstwa generujące niskie dochody. Istotny wpływ na obecną sytuację ma fakt, że w okolicznych miastach brak jest przemysłu, który wpłynąłby pozytywnie na lokalny rynek pracy. Ważnym elementem wpływającym na zjawisko ubóstwa są patologie społeczne, mające swe źródło przede wszystkim w alkoholizmie. Często również na sytuację ekonomiczną rodziny ma wpływ tzw. „niezaradność życiowa”.
III. ANALIZA SWOT
W obecnej chwili główne bariery ograniczające skalę i tempo zaspokajania potrzeb społecznych gminy tkwią głównie w otoczeniu gminy. W tej sytuacji władze gminy mają ograniczony wpływ na to, co się w nim dzieje. Szczególnie niekorzystny wpływ na funkcjonowanie i rozwój gminy ma niskie tempo rozwoju gospodarczego, czego efektem jest zwiększenie się poziomu bezrobocia, a co za tym idzie wzrost liczby rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji, a także trudna sytuacja budżetu państwa, czego efektem jest ograniczanie wydatków na edukację, bezpieczeństwo publiczne, aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu oraz zmniejszający się poziom przekazywanych do samorządów terytorialnych subwencji. W przypadku dalszego utrzymywania się zaistniałej sytuacji następować będzie, i tak już wysoki, wzrost poziomu bezrobocia, a także zwiększać się będzie liczba rodzin korzystająca z pomocy społecznej. Zmniejszeniu ulegną dochody gminy, co przy zwiększającym się poziomie bieżących wydatków skutkować będzie ograniczeniem poziomu inwestycji, a co za tym idzie zahamowaniu rozwoju. W obecnej sytuacji niekorzystne uwarunkowanie zewnętrzne powodują, że niemożliwe jest skuteczne rozwiązywanie problemów społecznych wyłącznie własnymi siłami, gdyż ograniczenie środków budżetowych powoduje niemożność realizacji działań zaspokajających występujące potrzeby w tym zakresie. Dlatego też władze gminy muszą być zorientowane na świat zewnętrzny poszukując szans rozwojowych i unikać zagrożeń. Przez szansę należy rozumieć występowanie różnych czynników, zjawisk i procesów występujących wokół gminy w określonym miejscu i czasie, które mają pozytywny wpływ na jej funkcjonowanie i dalszy rozwój. Natomiast zagrożenia powinny być rozumiane jako zjawiska, okoliczności lub zdarzenia występujące w otoczeniu gminy w określonym miejscu i czasie, które mają negatywny wpływ na jej funkcjonowanie i dalszy rozwój. Analizę szans i zagrożeń gminy w związku z występującymi powiązaniami ekonomiczno – gospodarczymi oraz mając na uwadze członkostwo w Unii Europejskiej należało oprzeć nie tylko o otoczenie krajowe i wojewódzkie, ale również międzynarodowe.
SZANSE
Integracja z UE;
Możliwość pozyskania środków w ramach funduszy strukturalnych UE;
Trwała koniunktura gospodarcza w krajach UE oraz krajach bloku wschodniego;
Aktywna polityka rządu w zakresie przeciwdziałania bezrobociu;
Wzrost nakładów finansowych z budżetu państwa na pomoc społeczną;
Skuteczna realizacja dokumentów rządowych, jak Strategia Zrównoważonego Rozwoju Polski do 2025 roku;
Współudział organizacji pozarządowych w kształtowaniu polityki społecznej.
ZAGROŻENIA
Niski poziom wzrostu gospodarczego;
Wzrost poziomu bezrobocia;
Konsumpcyjny styl życia społeczeństwa;
Nie wywiązywanie się państwa z własnych zobowiązań;
Upadek wartości moralnych;
Ryzyko zmniejszenia nakładów finansowych z budżetu państwa na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu;
Ryzyko pogorszenia się koniunktury gospodarczej w krajach UE;
MOCNE STRONY
Wykwalifikowana kadra ośrodka pomocy społecznej;
Dobra znajomość środowiska społecznego diagnozowanego przez GOPS w Zbójnej;
Aktywne postawy społeczne mieszkańców gminy;
Mobilność i elastyczność kadr pomocy społecznej;
Skuteczna realizacja programów przeciwdziałających uzależnieniom;
organizowane przez GOPS Zbójna akcje zbiórkowe mebli oraz odzieży i przekazywanie ich potrzebującym.
SŁABE STRONY
Niski poziom dochodów mieszkańców gminy;
Mała liczba przedsiębiorstw prowadzących działalność na terenie gminy
Mała aktywność zawodowa niektórych grup społecznych;
Zły stan techniczny placówek ochrony zdrowia;
Zbyt małe środki finansowe przeznaczane na opiekę społeczną;
Rosnąca grupa rodzin wymagających objęcia opieką społeczną;
Starzejące się społeczeństwo;
Niska opłacalność produkcji rolnej;
IV. CELE I STRATEGICZNE PROGRAMY DZIAŁANIA
4.1. Wizja, misja i cele strategiczne
Działalność gminy powinna cechować celowość, gdyż jedynie w wypadku podporządkowania tej działalności rygorom celowego i umiejętnie zorganizowanego postępowania staje się możliwe osiąganie wyznaczonych celów. Wynikają one przede wszystkim z potrzeby likwidacji barier i ograniczeń rozwojowych, a zarazem potrzeb jej mieszkańców. Realizacja celów przyczyniać się będzie do rozwoju społecznego, przez aktywne działania zmierzające do likwidacji barier rozwojowych oraz przeciwdziałanie wszelakim patologiom społecznym. Zatem można przyjąć, że podstawą racjonalnego kształtowania rozwoju gminy jest określenie i wybór celów, co jest niezwykle trudnym przedsięwzięciem, gdyż istnieje wiele dotąd niezaspokojonych potrzeb społecznych, gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych.
Określając wizję podejmuje się próbę określenia przyszłego stanu, jest to koncepcja przyszłości gminy. Wizja określona w strategii rozwoju gminy zawiera zapis, który mówi o zapewnieniu wysokiej jakości życia dla jej mieszkańców. Opracowując strategię rozwiązywania problemów społecznych zrezygnowano z określenia wizji gdyż taka została określona w strategii rozwoju gminy i błędem byłoby określanie nowej.
Celowym wydaje się jednak określenie misji, jako generalnego celu kierunkowego gdyż misja jest opisem wizji i głównego pola działań gminy. Dobrze sformułowana misja powinna zawierać element marzenia z jednoczesnym wskazaniem operacyjnej drogi jej realizacji, powinna być zarazem ogólna i konkretna, a także lapidarna lecz wiele sobą wyrażać. Zatem aby sformułować dobrą misję należy pogodzić wspomniane wcześniej sprzeczności, co nie jest łatwe. Stąd też misja gminy powinna przedstawiać się następująco
Stworzenie mieszkańcom odpowiednich warunków życia oraz zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego.
Opierając się na analizie silnych i słabych stron oraz głównych problemów dokonano sformułowania strategicznych celów rozwoju gminy. Cele strategiczne są zarazem konkretyzacją misji, czyli generalnego celu kierunkowego. Pozwalają one na wytyczenie zasadniczych kierunków zaspokajania potrzeb mieszkańców. Sformułowane poniżej cele strategiczne są wobec siebie równorzędne, a sposób ich uszeregowania spełnia jedynie funkcje porządkujące.
Cel strategiczny Nr 1
Aktywizacja osób bezrobotnych oraz minimalizowanie skutków bezrobocia
Cel strategiczny Nr 2
Rozwój systemu opieki nad rodziną oraz zapobieganie marginalizacji niektórych grup społecznych
Cel strategiczny 3
Ograniczenie patologii społecznych
4.2. Cele operacyjne i działania realizacyjne
Cele operacyjne są konkretyzacją celów strategicznych, są one formułowane jako cele wyrażające żądane potrzeby, które winny być zaspokojone w horyzoncie czasowym objętym strategią.
Cel strategiczny Nr 1: Aktywizacja osób bezrobotnych oraz minimalizowanie skutków bezrobocia. Aby jego osiągnięcie było możliwe sformułowano następujące cele operacyjne:
1.1. Podniesienie lub zmiana kwalifikacji zawodowych świadczeniobiorców pomocy społecznej.
Działanie 1.1.1 Szkolenie bezrobotnych,
Działanie 1.1.2 Rozmowy doradczo - motywacyjne.
1.2. Promocja samozatrudnienia.
Działanie 1.2.1 Szkolenia dla osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą
1.3. Przygotowanie bezrobotnych długotrwale pozostających bez pracy do powrotu na rynek pracy.
Działanie 1.3.1 Rozmowy doradczo – motywacyjne,
Działanie 1.3.2 Opracowanie i realizacja programu szkoleń bezrobotnych długo pozostających bez pracy,
Działanie 1.3.3 Współpraca z instytucjami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz aktywizacji długotrwale bezrobotnych
Działanie 1.3.4 Tworzenie centrów i klubów integracji społecznej
1.4. Pozyskiwanie dodatkowych środków finansowych na aktywizację większej liczby bezrobotnych.
Działanie 1.4.1 Analiza rynku pracy,
Działanie 1.4.2 Programy oraz wnioski o dofinansowanie z funduszy strukturalnych UE (Europejski Fundusz Społeczny, w ramach działań SPO RZL).
Cel strategiczny nr 2: Rozwój systemu opieki nad rodziną oraz zapobieganie marginalizacji niektórych grup społecznych. Dla realizacji tego celu określono następujące cele operacyjne:
2.1. Zapewnienie należytej opieki rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.
Działanie 2.1.1 Stworzenie systemu opieki nad mieszkańcami w podeszłym wieku i przewlekle chorymi przy wykorzystaniu wolontariatu.
Działanie 2.1.2 Współpraca z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego działającymi na terenie gminy.
2.2. Zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci i młodzieży z rodzin ubogich.
Działanie 2.2.1 Organizacja i finansowanie dożywiania w trakcie nauki w szkole,
Działanie 2.2.2 Zapewnienie odzieży i wyposażenia w artykuły szkolne,
Działanie 2.2.3
Organizacja akcji charytatywnych w celu pozyskania środków na pomoc dzieciom.
2.3. Inicjowanie i rozwój różnych form integracji rodzin ze społecznością lokalną.
Działanie 2.3.1 Organizacja imprez integracyjno – kulturalnych,
Działanie 2.3.2 Organizacja festynów i spartakiad.
2.4. Intensyfikacja i rozwój form pracy socjalnej ze szczególnym uwzględnieniem dzieci ze środowisk niewydolnych wychowawczo.
Działanie 2.4.1 Organizacja form wsparcia i opieki nad dzieckiem (pedagog domowy),
Działanie 2.4.2 Organizacja czasu wolnego dzieci.
2.5. Organizowanie ośrodków wsparcia.
Działanie 2.5.1 Tworzenie kół zainteresowań,
Działanie 2.5.2 Tworzenie ognisk wychowawczych,
Działanie 2.5.3 Tworzenie świetlic środowiskowych.
2.6. Wspieranie osób i rodzin dotkniętych problemem niepełnosprawności
Działanie 2.6.1 Szkolenie i przekwalifikowanie zawodowe osób niepełnosprawnych,
Działanie 2.6.2 Poradnictwo prawne,
Działanie 2.6.3 Utworzenie centrum informacji dla osób niepełnosprawnych,
Działanie 2.6.4 Integracja osób i rodzin niepełnosprawnych ze społeczeństwem.
Cel strategiczny nr 3: Ograniczanie patologii społecznych. Osiągnięcie tego celu służyć będą następujące cele operacyjne:
3.1. Zmniejszenie ilości osób uzależnionych od alkoholu.
Działanie 3.1.1 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu
Działanie 3.1.2 Pomoc psychospołeczna i prawna rodzinom, w których występują problemy alkoholowe.
3.2. Podwyższenie progu wiekowego inicjacji alkoholowej.
Działanie 3.2.1 Prowadzenie w szkołach akcji informacyjnych nt. skutków uzależnień od alkoholu
Działanie 3.2.2 Propagowanie zdrowego stylu życia.
3.3. Zmniejszenie ilości cierpiących z powodu zachowań osób nadużywających alkoholu.
Działanie 3.3.1 Wsparcie prawne i psychospołeczne rodzin cierpiących z powodu osób nadużywających alkoholu,
Działanie 3.3.2 Rozmowy motywacyjne,
Działanie 3.3.3 Pomoc w uzyskaniu świadczeń z pomocy społecznej oraz innych instytucji.
3.4. Ograniczenie zjawiska przemocy w rodzinie.
Działanie 3.4.1 Zapewnienie tymczasowego schronienia, pomocy prawnej, medycznej i psychologicznej,
Działanie 3.4.2 Poradnictwo i informowanie,
Działanie 3.4.3 Organizowanie grup wsparcia.
3.5. Redukowanie zjawiska ubóstwa.
Działanie 3.5.1 Organizowanie robót publicznych,
Działanie 3.5.2 Utworzenie Centrum Integracji Społecznej,
Działanie 3.5.3 Pomoc psychologiczna.
4.3. Programy działania
Jednostki pomocy społecznej powinny uczestniczyć w procesie opracowywania i realizowania lokalnych programów aktywizacji bezrobotnych, zwłaszcza tych korzystających z pomocy społecznej i pozostających długotrwale bez pracy. Dysponując diagnozą sytuacji społeczno – bytowej rodzin oraz zainteresowania bezrobotnych zmianą swojej obecnej sytuacji można określić grupy, które należy w pierwszej kolejności objąć działaniami aktywizacyjnymi.
Cel strategiczny Nr 1 Aktywizacja osób bezrobotnych oraz minimalizowanie skutków bezrobocia
Cel operacyjny 1.1.: Podniesienie lub zmiana kwalifikacji zawodowych
Działanie Odpowiedzialni za realizację Czas realizacji Podmiot koordynujący
1.1.1 Szkolenie bezrobotnych Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
1.1.2 Rozmowy doradczo – motywacyjne
Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 1.2.: Promocja samozatrudnienia
1.2.1 Szkolenia dla osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą
Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 1.3.: Przygotowanie bezrobotnych długotrwale pozostających bez pracy do powrotu na rynek pracy
1.3.1 Rozmowy doradczo – motywacyjne
Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
1.3.2 Opracowanie i realizacja programu szkoleń bezrobotnych długotrwale pozostających bez pracy Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
1.3.3 Współpraca z instytucjami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz aktywizacji długotrwale bezrobotnych Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
1.3.4 Tworzenie centrów i klubów integracji społecznej Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 1.4.: Pozyskiwanie środków finansowych na aktywizację większej liczby bezrobotnych
1.4.1 Analiza rynku pracy
Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
1.4.2 Programy oraz wnioski o dofinansowanie z funduszy strukturalnych UE (min. Europejski Fundusz Społeczny) Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Obecna sytuacja gospodarcza oraz często niezaradność życiowa powodują, że coraz większa liczba osób i rodzin wymaga objęcia systemem opieki społecznej. Podjęcie działań o charakterze systemowym powinno mieć pozytywny wpływ na grupy społeczne, do których będą one skierowane procentując w przyszłości podniesieniem poziomu ich życia oraz zmniejszeniem ilości świadczeniobiorców pomocy społecznej.
Cel strategiczny Nr 2 Rozwój systemu opieki nad rodzina oraz zapobieganie marginalizacji niektórych grup społecznych
Cel operacyjny 2.1.: Zapewnienie należytej opieki rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej
Działanie Odpowiedzialni za realizację Czas realizacji Podmiot koordynujący
2.1.1 Stworzenie systemu opieki nad mieszkańcami w podeszłym wieku i przewlekle chorymi przy wykorzystaniu wolontariatu
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
2.1.2 Współpraca z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego działającymi na terenie gminy. Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 2.2.: Zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci i młodzieży z rodzin ubogich
2.2.1 Organizacja i finansowanie dożywiania w trakcie nauki
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013 -
2.2.2 Zapewnienie odzieży i wyposażenia w artykuły szkolne
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013 -
2.2.3 Organizacja akcji charytatywnych w celu pozyskania środków na pomoc dzieciom
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
Cel operacyjny 2.3.: Inicjowanie i rozwój różnych form integracji rodzin ze społecznością lokalną
2.3.1 Organizacja imprez integracyjno – kulturalnych Gminny Ośrodek Kultury 2005-2013
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
2.3.2 Organizacja festynów i spartakiad Gminny Ośrodek Kultury 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 2.4.: Intensyfikacja i rozwój form pracy socjalnej ze szczególnym uwzględnieniem dzieci ze środowisk niewydolnych wychowawczo
2.4.1 Organizacja form wsparcia i opieki nad dzieckiem (pedagog domowy) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
2.4.2 Organizacja czasu wolnego dzieci (przy wykorzystaniu wolontariatu) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
Cel operacyjny 2.5.: Organizacja ośrodków wsparcia
2.5.1 Tworzenie kół zainteresowań Gminny Ośrodek Kultury 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
2.5.2 Tworzenie ognisk wychowawczych Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
2.5.3 Tworzenie świetlic środowiskowych Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 2.6.: Wspieranie osób i rodzin dotkniętych problemem niepełnosprawności
2.6.1 Szkolenie i przekwalifikowanie zawodowe osób niepełnosprawnych
Wójt Gminy 2005-2013
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
2.6.2 Poradnictwo prawne Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
2.6.3 Utworzenie centrum informacji dla osób niepełnosprawnych Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
2.6.4 Integracja osób i rodzin niepełnosprawnych ze społeczeństwem Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
Narastający problem alkoholizmu wśród dorosłych i młodzieży, obniżający się wiek inicjacji alkoholowej oraz negatywne skutki alkoholizmu w postaci przemocy w rodzinie oraz wynikające z tego ubóstwo powoduje, że coraz większa liczba osób wymaga objęciem pomocą społeczną. Skuteczna realizacja programów mających na celu zredukowanie zjawisk patologicznych może przyczynić się do zmniejszenia osób korzystających z pomocy społecznej
Cel strategiczny Nr 3 Ograniczanie patologii społecznych
Cel operacyjny 3.1.: Zmniejszenie ilości osób uzależnionych od alkoholu
Działanie Odpowiedzialni za realizację Czas realizacji Podmiot koordynujący
3.1.1 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu Wójt Gminy 2005-2013 Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
3.1.2 Pomoc psychospołeczna i prawna rodzinom, w których występują problemy alkoholowe Wójt Gminy 2005-2013 Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Cel operacyjny 3.2.: Podwyższenie progu wiekowego inicjacji alkoholowej
3.2.1 Prowadzenie w szkołach akcji informacyjnych nt. skutków uzależnień od alkoholu Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.2.2 Propagowanie zdrowego stylu życia Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Cel operacyjny 3.3. Zmniejszenie ilości cierpiących z powodu osób nadużywających alkoholu
3.3.1 Wsparcie prawne i psychospołeczne rodzin cierpiących z powodu osób nadużywających alkoholu Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2005-2013
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.3.2 Rozmowy motywacyjne Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
2005-2013
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.3.3 Pomoc w uzyskaniu świadczeń z pomocy społecznej oraz innych instytucji Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2005-2013
-
Cel operacyjny 3.4.: Ograniczanie zjawiska przemocy w rodzinie
3.4.1 Zapewnienie tymczasowego schronienia, pomocy prawnej, medycznej i psychologicznej
Wójt Gminy
2005-2013
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.4.2 Poradnictwo i informowanie Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013 -
3.4.3 Organizowanie grup wsparcia Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 2005-2013
-
Cel operacyjny 3.5.: Redukowanie zjawiska ubóstwa
3.5.1 Organizacja robót publicznych Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.5.2 Utworzenie centrum integracji społecznej Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3.5.3 Pomoc psychologiczna Wójt Gminy 2005-2013 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
4.4. Aspekty finansowe i monitoring realizacji strategii
Realizacja zadań zawartych w strategii rozwiązywania problemów społecznych wymagać będzie określonych nakładów finansowych. Środki na ich realizację pochodzić będą z następujących źródeł:
o budżet gminy,
o fundusze celowe,
o budżet państwa,
o fundusze strukturalne,
W tym celu zostaną wykorzystane różne formy finansowania:
o dotacje celowe,
o subwencje,
o granty,
o środki własne,
Istotnym wydaje się finansowanie działań przy wykorzystaniu funduszy strukturalnych. Europejski Fundusz Społeczny finansuje działania w następujących obszarach:
o aktywna walka z bezrobociem,
o przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu,
o rozwój powszechnego kształcenia ustawicznego,
o doskonalenie kadr gospodarki i rozwój przedsiębiorczości,
o aktywizacja zawodowa kobiet.
Opisane działania dotyczą przede wszystkim środków pozyskiwanych z EFS – przeznaczonych na przeciwdziałanie bezrobociu i wykluczeniu społecznemu. Duże możliwości stwarzającą również programy wspólnotowe np. EQUAL – zwalczający nierówności na rynku pracy, zwłaszcza między kobietami i mężczyznami. Jego celem jest również integracja społeczna i zawodowa imigrantów.
Przyciągnięcie opisanych wyżej środków to nie tylko sprostanie wymaganiom określonym w dokumentach, lecz również współpraca z wieloma partnerami, w tym z lokalnymi organizacjami pozarządowymi. Organizacje pozarządowe mogą pozyskiwać środki z funduszy europejskich w ramach programów nie zawsze dostępnych samorządom. Jednak zdolność opracowania i zarządzania projektami bywa ograniczona zasobami kadrowymi i finansowymi. Przy ogromnej puli możliwych do zdobycia środków, projekty powinny być tworzone przy współpracy organizacji pozarządowych i samorządów. Budowanie mechanizmu współpracy przy pozyskiwaniu funduszy strukturalnych ma szczególne znaczenie teraz, w pierwszej fazie starań o te środki.
Opracowanie strategii rozwiązywania problemów społecznych nie jest samo w sobie receptą na sukces, konieczne jest podjęcie działań mających na celu sukcesywne jej wdrażanie, czuwanie nad jej realizacją i kontrolowanie jej przebiegu. Organem odpowiedzialnym za realizację polityki władz gminy na poziomie operacyjnym jest Wójt Gminy, na którym w świetle obowiązujących przepisów spoczywa bezpośrednie zarządzanie bieżącymi sprawami gminy. Podobnie powinno być w procesie wdrażania strategii, gdyż realizacja celów operacyjnych służyć będzie osiągnięciu sformułowanych celów strategicznych. Oczywiście wdrożenie zapisów strategii nie może obejść się bez czynnego udziału Rady Gminy. Działania Rady Gminy polegać powinny przede wszystkim na aktywnym jej udziale w pracach przy przygotowaniu i uchwalaniu kolejnych budżetów rocznych gdyż właśnie przewidziane w budżecie środki finansowe decydują o realizacji zamierzeń przyjętych w strategii. Rada powinna również prowadzić monitoring strategii przez ocenę stanu i efektów jej realizacji.
Skuteczne wdrażanie oraz monitoring strategii wymaga gromadzenia i analizy odpowiednich informacji zgodnie z przyjętymi założeniami. Działania te pozwolą na elastyczne reagowanie na zmiany zachodzące w otoczeniu, gdyż mogą one wymusić konieczność modyfikacji celów zawartych w strategii, a także sposobów ich realizacji. W tym celu konieczne jest powołanie Komisji ds. Realizacji i Monitoringu strategii. W skład tej komisji powinny wchodzić osoby zaangażowane w realizację zadań wyznaczonych w strategii, czyli Wójt Gminy, Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej i Przewodniczący Rady Gminy. Do jej głównych zadań powinno należeć:
o bieżąca analiza stanu realizacji strategii,
o obserwacja uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych mogących mieć wpływ na realizację strategii,
o modyfikacja działań na rzecz rozwiązywania problemów społecznych,
o opracowanie kryteriów oceny stanu realizacji strategii.
Komisja ds. wdrażania i monitoringu strategii odpowiedzialna będzie za sporządzanie dla każdego z działań strategicznych ujętych we wspomnianych planach przewidzianych w określonym czasie projektów realizacyjnych. Aby zapewnić skuteczność prac wdrożeniowych Komisja powinna podjąć współpracę z gminnymi jednostkami organizacyjnymi oraz podmiotami poza samorządowymi tj. podmiotami gospodarczymi, instytucjami i osobami fizycznymi oraz organizacjami pozarządowymi. Nie bez znaczenia jest też proces informowania mieszkańców o korzyściach, jakie mogą wyniknąć z realizacji strategii, a także o procesie jej realizacji.
Dla zapewnienia efektywnego wdrażania zapisów strategii należy podjąć następujące działania:
o aktualizacja strategii,
o organizowanie spotkań z mieszkańcami gminy poświęconych realizacji strategii,
o aktywną współpracę z sąsiednimi gminami, starostwem powiatowym, powiatowym urzędzie pracy oraz organizacjami pożytku publicznego.
